तणावामुळे आरोग्यावर गंभीर परिणाम | तणावामुळे आपल्या शरीरात ‘कोर्टिसोल’चे प्रमाण वाढते | जास्त तणावाचा थेट परिणाम आपल्या पचनक्रियेवर होतो | तणावामुळे सतत डोकेदुखी आणि अस्वस्थतेचा त्रास होऊ शकतो | तणावामुळे आपल्याला हार्ट स्ट्रोक आणि कॅन्सरसारखे आजार होऊ शकतात | तणाव आपण पाहू शकत नाही, ऐकला जाऊ शकत नाही आणि आपण याचा स्वाद घेऊ शकत नाही

तणाव

 

तणावामुळे आरोग्यावर गंभीर परिणाम

रोजच्या जीवनातल्या तणावाचा मोठा परिणाम आपल्या आरोग्यावर होतो. जास्त तणावामुळे आपल्या शरीरात ‘कोर्टिसोल’चे प्रमाण वाढते, ज्यामुळे आपल्याला उच्च रक्तदाबाचा त्रास होऊ शकतो.

Ø तणावामुळे आपल्या शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होते, ज्यामुळे आपण सतत आजारी पडू शकतो.

Ø जास्त तणावाचा थेट परिणाम आपल्या पचनक्रियेवर होतो, परिणामी आपल्याला पचनासंबंधित आजारही होऊ शकतात.

Ø तणावामुळे आपल्याला सतत चिंता, नैराश्य, थकवा जाणवतो आणि कामात लक्ष केंद्रित करण्यात अडचण येते.

Ø आपल्याला तणावामुळे सतत डोकेदुखी आणि अस्वस्थतेचा त्रास होऊ शकतो.

Ø तणावाचा परिणाम आपल्या झोपेवरही होतो, ज्यामुळे आपल्याला झोप लागत नाही आणि निद्रानाशदेखील होतो.

Ø तणावामुळे आपल्याला हार्ट स्ट्रोक आणि कॅन्सरसारखे आजार होऊ शकतात.

Ø तणावाचा परिणाम तुमच्या त्वचेवरही होतो आणि त्यामुळे चेहऱ्यावर मुरुमांच्या समस्या वाढतात.

तणावाचा पुरुषांच्या आरोग्यावर परिणाम

तणाव आपण पाहू शकत नाही, ऐकला जाऊ शकत नाही आणि आपण याचा स्वाद घेऊ शकत नाही परंतु तरीही पुरुषांच्या आरोग्यावर अशा प्रकारे प्रभाव पाडण्याची सामर्थ्य आहे की ज्याची आपण कल्पनाही करणार नाही. ऑक्सफोर्ड डिक्शनरीमध्ये 'मानसिक किंवा भावनिक तणाव किंवा प्रतिकूल किंवा मागणीच्या परिस्थितीमुळे उद्भवणाऱ्या तणावाची स्थिती' असे तणावाचे वर्णन केले जाते. हा एक चांगला संशोधन केलेला विषय आहे आणि आरोग्यासाठी अनेक समस्या उद्भवणारी ही जागतिक घटना देखील आहे. चिंतांपासून ते हृदयाशी संबंधित समस्यांपर्यंत तणाव संबंधित समस्या सहसा प्रारंभ होण्यास लहान असतात परंतु सार्वकालिक प्रभाव सोडू शकतात. तथापि तणाव आपणास प्रभावित करू शकेल असे वेगवेगळे मार्ग आहेत. काही प्रकरणांमध्ये हे उपयोगी ठरू शकते जर ते आपल्यास अधिक चांगले करण्यास प्रवृत्त करते, आपले एड्रेनालाईन चालू होते आणि आपले रक्त चालू होते. परंतु दीर्घकालीन परिणाम आपल्या आरोग्यावर हानिकारक असू शकतो. डेसिब्लिट्झ तणावामुळे पुरुषांच्या आरोग्यावर 5 मार्गांचा शोध घेते.

सामाजिक माघार: 'मजबूत आणि मूक प्रकार' चा स्टिरिओटाइप प्रत्यक्षात पुरुष तणावाच्या प्रतिक्रियेचे चित्र असू शकतो. पॅनिक हल्ल्यांचा त्रास होण्याची आणि विशेषत: खरोखर सामाजिकदृष्ट्या पेटलेल्या वातावरणामध्ये चिंताग्रस्त होण्याचा धोका जास्त असतो. तणावातून ग्रस्त असताना, काही पुरुषांना कसे सामोरे जावे हे माहित नसते म्हणून सुरक्षित किंवा आरामदायक जागा शोधण्यासाठी प्रथम देखावा उडविणे ही प्रथम प्रतिक्रिया असते. अलिप्ततेकडे जाण्याची ही प्रवृत्ती एखाद्या व्यक्तीस मानसिक विकृती विशेषत: औदासिन्याचे गंभीर प्रकरण विकसित करण्याचा धोका असू शकते.

आपल्या भावना खाणे: उच्च तणावाची पातळी पुरुषांना खूप निचरा झाल्यासारखे वाटू शकते आणि त्यांच्या जीवनशैलीवर नकारात्मक पद्धतीने परिणाम करण्याची सामर्थ्य आहे. विशेषत: जेव्हा एखादी मागणी जास्त करण्याची मागणी केली जाते तेव्हा पुरुष स्वत: ला जेवण वगळताना शोधू शकतात. जेव्हा जेव्हा त्यांना खायला मिळेल तेव्हा ते जास्त खाऊन कॅलरी जास्त खातात आणि मग ते सामान्यतः खातात. साखरयुक्त पदार्थ म्हणजे सामान्यतः 'जा' असे आरामदायक पदार्थ आहेत ज्यांचा पुरुषांच्या आरोग्यावर उच्च नकारात्मक प्रभाव पडतो.

चेहर्यावरील आकर्षण कमी झाले: उच्च तणाव पातळी असलेल्या पुरुषांमध्ये कॉर्टिसॉल नावाच्या संप्रेरकाची वाढीव प्रमाणात वाढ होते ज्यामुळे टेस्टोस्टेरॉनचा विकास रोखू शकतो. पुरुषांमध्ये टेस्टोस्टेरॉनचे महत्त्व खूप महत्त्वपूर्ण आहे कारण यामुळे त्यांना आत्मविश्वास मिळतो आणि संभाव्य तारखांना आकर्षित करण्याचे शारीरिक आवाहन. आणि टेस्टोस्टेरॉन गर्दीची चांगली रक्कम न घेतल्यामुळे, बहुतेक पुरुष कंटाळवाणे दिसतात, खाली धावतात आणि थकल्यासारखे दिसतात जे त्यांच्या चेहर्यावर दिसतात. जेव्हा एखादी व्यक्ती चेहेर्‍याने अक्षम होऊ शकते तेव्हा लोक त्यांच्यापासून दूर राहतात कारण चेहर्यावरील अप्रियता बहुतेक लोकांमध्ये नकारात्मकतेची भावना असते.

शुक्राणूंची पातळी कमी: तणाव किंवा उच्च चिंता पातळी माणसाच्या सुपीकतेमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका निभावू शकते. पहिल्यांदा पालकांनी प्रयत्न करताना खूप ताणतणाव असणे सामान्य आहे. तणाव नसलेल्या लोकांपेक्षा तणावग्रस्त पुरुषांची शुक्राणूंची संख्या आणि एकाग्रता कमी होते. तणाव देखील विकृत आणि कमी मोबाइल शुक्राणूंशी सकारात्मक संबंध आहे. बर्‍याच परिस्थितींमध्ये हे सामान्य आहे आणि काहीजण चांगल्या प्रकारे हाताळतात तर इतरांना ते शक्य नाही. विशेष म्हणजे असे मानले जाते की स्त्रिया पुरुषांपेक्षा ताणतणाव अधिक चांगल्याप्रकारे हाताळतात, खासकरुन कारण पुरुषांमध्ये 'खडक' म्हणून काम करण्याची प्रवृत्ती असते. लिंगाशी निगडीत असलेल्या सामाजिक कलंकांमुळे, पुरुषांना तसेच स्त्रियांनाही भावना सोडण्यात अपयशी ठरत आहे म्हणून ते त्यातून मुक्त होते.

स्थापना बिघडलेले कार्य: पुरुषांना पॅरासिम्पेथेटिक मज्जासंस्था जागृत करण्यासाठी (ज्याला 'विश्रांती आणि नूतनीकरण' प्रणाली देखील म्हटले जाते) आवश्यक आहे. परंतु जेव्हा आपण ताणतणाव घेत असतो तेव्हा सहानुभूतीशील मज्जासंस्थेपासून काम करण्याचा आमचा कल असतो ज्याला 'फाईट किंवा फ्लाइट' देखील म्हणतात. उच्च ताण पातळी असलेले पुरुष एकतर अशा समस्येने ग्रस्त असतात की पॅरासिम्पेथेटिक टोन स्थापित न केल्यामुळे त्यांना प्रतिक्रिया मिळू शकत नाही. किंवा त्यांना एक उभारणी प्राप्त होते परंतु पॅरासिम्पेटीटिक पासून सहानुभूतीकडे जाणारे संक्रमण नियंत्रित करू शकत नाही आणि संपूर्ण गोष्ट खूप लवकर होते.

पुरुषांसाठी तणाव कसा टाळावा?

उपचारात्मक चर्चा; हे बाहेर येऊ द्या आणि आपल्या भावना आणि भावनांबद्दल बोलू द्या, त्यांना बाटलीबंद ठेवू नका.

स्वत:ला अलग ठेवू नका, तुमच्यावर प्रेम करणाऱ्या लोकांभोवती राहा, मुलांशी सामाजिक मैत्री करा.

शारीरिक व्यायाम गुंतणे; व्यायामांमुळे आपणास स्वतःस आव्हान दिले जाऊ शकते आणि आपल्याबद्दल स्वतःला चांगले वाटते.

आपल्या विचारांना तणाव आणि चिंतापासून दूर नेणार्‍या मनसोक्त छंदाचा पाठपुरावा करा.

मानसिक तणाव दूर करण्यासाठी नेमकं काय केले पाहिजे?

तणाव कुणाला चुकलेला नाही. पण वंशपरंपरेसारखं एका पिढीतून पुढच्या पिढीकडे ताण-तणाव चं हस्तांतरण होत आहे. हे गंभीर आहे. एक पिढी दुसऱ्या पिढीला तणाव देत आहे. तणाव वाढण्याच्या अनेक कारणांपैकी हे एक महत्त्वाचं कारण आहे.

मुळामध्ये नव्या जीवनशैलीनुसार प्रचंड स्पर्धा वाढली आहे. या स्पर्धेमुळे तणाव चं साम्राज्य दरक्षणी वाढत आहे. या तणावत फक्त लहान मुलं, शाळा-कॉलेज- एखादा नवीन अभ्यासक्रम शिकणारी मुलं, नोकरदार वर्ग नाही तर गृहिणीही गुरफटल्या आहेत. वाढती प्रलोभनं हेही तणाव वाढण्याचं महत्त्वाचं कारण ठरत आहे. अशा वाढत्या ताणतणावामुळे मन अस्थिर बनतं.

क्षणार्धात मैलोन् मैल धाव घेणाऱ्या मनाला लगाम नाही घातला तर मानसिक स्वास्थ्य बिघडतं. शारीरिक व्याधी जडतात. उच्च रक्तदाब, हृदयरोग, विविध प्रकारच्या गायनॅक समस्या याही मानसिक संतुलन बिघडल्यामुळे जडतात. मुख्य म्हणजे मधुमेहाचा आजार तणावमुळे बळावत आहे. पोटाचे विकारही तणावामुळे वाढत आहेत. एकंदरीत जीवनाच्या प्रत्येक क्षणाला लोकं तणावाचा सामना करतात.

ताण तणाव चांगला की वाईट?

काही प्रमाणात निर्माण होणारा ताणतणाव हा चांगला. जर आपल्याला अगदी उत्तम कार्यपद्धती हवी असेल तर थोडा तणाव आवश्यक आहे. नाहीतर आपल्याकडून कुठल्याच प्रकारचं भरीव काम होणार नाही. अतिरिक्त तणाव हा वाईटच. या तणाव चे शारीरिक आणि मानसिक परिणाम व्यक्तीला सहन करावे लागतात. म्हणजे जी माणसं सतत हसत-खेळत असतात, त्यांना कुठल्याच प्रकारचा तणाव नसतो, असं म्हणणं चुकीचं ठरेल. आपल्यावर असणारा तणाव न दाखवता काम करणं ही त्यांची कार्यपद्धती आहे.

सतत चिडणं, दुस-यांवर राग काढणं, टीका करणं, मधुमेह, उच्चरक्तदाब यांसारख्या व्याधी जडणं, मनात नको नको ते न्यूनगंड निर्माण होणं, विसरणं, अति खाणं, खोटं बोलणं, स्त्रियांमध्ये गायनॅकोलॉजिकल समस्या निर्माण होणं. याच्या जोडीने हृदयविकार वाढतो. काही लोकांना सतत शौचास, किंवा लघवीस होते. ऍसिडीटी वाढते. लहान मुलं अंथरुण ओलं करतात. मनात विचारांचा गोंधळ निर्माण होतो. व्यसनाधीनता वाढते. काही जण तर एकलकोंडे होतात. चंचलवृत्ती वाढते. एकाग्रता कमी होते. काही जणं अन्न-पाणी सोडतात. याच्या उलट काही प्रमाणापेक्षा जास्त खातात. ज्या स्त्रियांना गरोदरपणात सर्वात जास्त तणाव असतो त्यांची अपत्य ही चंचल असतात. वृद्धांमध्ये विसराळूपणाची समस्या वाढते. तणाव कुणाला नाही? लहान मुलांपासून ते वृद्ध सगळेच विविध प्रकारच्या ताणावाला सामोरे जातात.

लहान मुलं: आई-वडिलांमध्ये एकोपा नसणं, पालक घटस्फोटित असणं, भावडांमध्ये भेदभाव असणं, आई-वडिलांनी मुलांना वेळ न देणं यामुळे लहान मुलांमध्ये तणाव असू शकतात. गुण मिळवण्याचं ओझं, पालक-शिक्षकांच्या अवाजवी अपेक्षा, भावंडांमध्ये तुलना करणं, दोन विद्यार्थ्यांमध्ये तुलना करणं.

नोकरदार मंडळी: कामाच्या अवाजवी अपेक्षा, कुवतीपेक्षा जास्त काम अंगावर पडणं. गृहिणी: बहुपेडी काम करणं. म्हणजे एकाच वेळी घरच्यांचं राग, लोभ, रुसवे फुगवे सांभाळत मुलं, नवरा, घरची मंडळी, शेजारपाजाऱ्यांशी जुळवून घेताना नाकीनऊ येणं.

ताणावाला उपाय काय?

सामोपचाराने समजून घेऊन, मिळून मिसळून कामं करता आली पाहिजेत. सर्वात आधी दुस-याचा विचार करायला शिकलं पाहिजे. आपल्या क्षमतांचा विचार करून कामं केली पाहिजेत. एखादं काम जमणार नसेल तर तसं वरिष्ठांना विश्वासात घेऊन ते सांगता आलं पाहिजे. पालकांनी मुलांवर त्यांच्या अपेक्षांचं ओझं लादू नये. नवरा-बायकोने

एकमेकांमध्ये सुसंवाद डेव्हलप केला पाहिजे. निरपेक्ष वृत्तीने कामं करता आली पाहिजेत. सर्वात आधी विचारांची, नात्यांची, भावानांची गल्लत करू नये. स्वीच ऑन स्वीच ऑफ होत आलं पाहिजे. याच्या जोडीला छंद जोपासा. व्यायाम करा.

सारांश

स्ट्रेस म्हणजेच तणाव हा अल्पकालीन आणि दीर्घकालीन असतो. थोड्या काळासाठी असलेल्या तणावाला अल्पकालीन म्हटले जाते, या परिस्थितीमध्ये झोप कमी होते तसेच भुकेचा पॅटर्नही बदलतो. अनेक वेळेस असे होते की एखादी व्यक्ती तणावात असली तरी त्याची लक्षणे त्यांना समजत नाहीत. आपल्या जीवनातील कोणताही मोठा बदल हा तणावाचे कारण बनू शकतो. जर आपल्या जीवनात काहीतरी बदलले असेल आणि आपण ते स्वीकारू शकत नसू तर त्यामुळेही तणाव वाढू शकतो. नोकरी बदलली असेल आणि तिथे नीट काम करता येत नसेल किंवा कुटुंबात घडलेली एखादी मोठी दु:खद घटना, यामुळेही ताण येऊ शकतो.

कृपया महत्वाची सूचना आपल्यासाठी

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. वाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती.