खाद्यतेल विविध प्रकार | तेलबिया व खाद्यतेल | भारतातील बहुतांश अन्न स्वयंपाकाच्या तेलात तळलेले असते | योग्य स्वयंपाकात तेल वापरणे खूप महत्वाचे आहे | सोयाबीन तेल, शेंगदाणा तेल, सूर्यफूल तेल, कापूस तेल, रेपसीड तेल, कॉर्न जर्म तेल, तांदूळ कोंडा तेल, तिळाचे तेल | खाद्यतेल हा कोणत्याही पाककृतीचा प्रमुख भाग असतो

खाद्यतेल  विविध प्रकार

 

 तेलबिया व खाद्यतेल

भारतीय आहार तयार करण्यासाठी स्वयंपाकाचे तेल हे सर्वात महत्वाचे घटक आहे. भारतातील बहुतांश अन्न स्वयंपाकाच्या तेलात तळलेले असते. विविध प्रकारचे आणि खाद्यपदार्थांच्या चवींच्या उपलब्धतेमुळे, कोणते तेल सर्वात योग्य असेल याबद्दल अनेकदा गोंधळ होतो. विशिष्ट हेतूसाठी योग्य स्वयंपाकात तेल वापरणे खूप महत्वाचे आहे. बहुतेक तेलबिया खाद्यतेल काढण्याच्या यंत्राद्वारे स्वयंपाकाचे तेल काढण्यासाठी योग्य आहेत, जसे की सोयाबीन तेल, शेंगदाणा तेल, सूर्यफूल तेल, कापूस तेल, रेपसीड तेल, कॉर्न जर्म तेल, तांदूळ कोंडा तेल, तिळाचे तेल इ. तुमच्या आयुष्यातील अगदी सामान्य उत्पादने, ते गोळा करणे खूप सोपे आहे. जरी, खाद्यतेल काढण्याचे यंत्र बहुतेक तेलबिया काढण्यासाठी वापरले जाऊ शकते, परंतु सर्व तेलबिया प्रक्रिया प्रक्रिया आणि वापरलेली उपकरणे सारखी नसतात. वेगवेगळ्या तेलबियांमध्ये तेलाचे प्रमाण 15% ते 60% पर्यंत असते. साधारणपणे ३०% पेक्षा जास्त कच्चा माल ज्यात तेलाचे प्रमाण जास्त असते, ३०% पेक्षा कमी तेलाचे प्रमाण कमी असते. वेगवेगळ्या कच्च्या मालातील तेल सामग्री आणि वैशिष्ट्यांमुळे, त्यांना स्वयंपाकाचे तेल तयार करताना भिन्न तंत्रज्ञान आणि मशीनची आवश्यकता असते.

खाद्यतेल हा कोणत्याही पाककृतीचा प्रमुख भाग असतो. हे भारतीय पाककृतीमध्ये विशेषतः संबंधित आहे कारण ते बहुतेक पदार्थांमध्ये वापरले जाते. स्वयंपाकाच्या तेलाशिवाय, आपल्या वैविध्यपूर्ण आणि स्वादिष्ट पाककृतीची कल्पना करणे कठीण आहे. ते आपण दररोज, कोणत्या ना कोणत्या स्वरूपात वापरत असल्याने, आपण कोणत्या प्रकारचे खाद्यतेल वापरत आहात याची जाणीव असणे फार महत्वाचे आहे. सध्या बाजारात अनेक प्रकारची खाद्यतेल उपलब्ध आहेत. तिळाचे तेल, मोहरीचे तेल, ऑलिव्ह ऑईल, फ्लॅक्ससीड ऑइल, बदाम तेल, इ. सारखे वेगवेगळे खाद्यतेल लोक वापरत आहेत. तथापि, भारतीय बाजारपेठेत वर्चस्व गाजवणारी आणि भारतातील प्रत्येक घरात वापरली जाणारी तीन खाद्यतेल म्हणजे खोबरेल तेल, सूर्यफूल तेल, आणि शेंगदाणा तेल.

1. नारळ तेल:

नारळ तेल भारतात मोठ्या प्रमाणावर प्रसिद्ध आहे आणि त्याचे विविध उपयोग आहेत. हे मुख्यतः स्वादिष्ट अन्न बनवण्यासाठी खाद्यतेल म्हणून वापरले जाते. याचे अनेक फायदे आहेत ज्यामुळे लोक वापरासाठी वापरण्यास प्राधान्य देतात. मुख्य फायदे म्हणजे ते हलके आणि सहज पचण्याजोगे आहे. हे व्हिटॅमिन ई मध्ये समृद्ध आहे आणि अनेक अँटिऑक्सिडंट्सचा चांगला स्रोत आहे. त्यात असंतृप्त चरबी असतात जे कोलेस्टेरॉलची पातळी सुधारतात आणि म्हणूनच ते हृदयासाठी निरोगी आहे. सेंद्रिय नारळाचे तेल शुद्ध, अपरिष्कृत, ब्लीच केलेले आणि दुर्गंधीरहित असते. ऑरगॅनिक तेल नारळाने देऊ केलेल्या फॅटी ऍसिड आणि पोषक घटकांच्या संरचनेचे रक्षण करते.

सेंद्रिय नारळ तेलाच्या आरोग्य फायद्यांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

- हेल्दी फॅट्स असतात जे कोलेस्ट्रॉल नियंत्रित करतात आणि हृदयाचे आरोग्य वाढवतात.

- आपल्या आरोग्याचे रक्षण करणारे अफाट अँटिऑक्सिडेंट, प्रतिजैविक आणि प्रतिजैविक गुणधर्म.

- तोंडातील बॅक्टेरियाशी लढण्यास मदत करते आणि तोंडाच्या आरोग्यासाठी उत्तम आहे.

- मेंदूची कार्ये सुधारू शकतात आणि मेंदूच्या आजारांच्या लक्षणांशी लढा देऊ शकतात.

- फॅट बर्निंग वाढते आणि पोटाची चरबी कमी होण्यास मदत होते.

- इन्सुलिनची संवेदनशीलता सुधारते आणि रक्तातील साखर नियंत्रित ठेवण्यास मदत होते.

2. सूर्यफूल तेल:

सूर्यफूल तेल भारतात खूप प्रचलित आहे कारण बरेच लोक त्यांचे रोजचे जेवण बनवण्यासाठी वापरतात, विशेषतः उत्तरेकडील राज्यांतील लोक. हे एक अतिशय अष्टपैलू तेल आहे आणि सामान्यत: खोल तळणे, पॅन-फ्रायिंग आणि भारतीय पदार्थ बेकिंगसाठी वापरले जाते. सूर्यफूल तेलामध्ये भरपूर पोषक असतात, खरं तर, इतर तेलांच्या तुलनेत त्यात सर्वाधिक प्रमाणात व्हिटॅमिन ई असते. त्यात सोडियम नाही आणि फॅटी ऍसिडचा चांगला स्रोत आहे. सेंद्रिय सूर्यफूल तेल 100% शुद्ध आणि नैसर्गिक सूर्यफूल बियाण्यापासून थंड दाबले जाते. ते परिष्करण प्रक्रियेतून जात नसल्यामुळे, त्यातील पोषक द्रव्ये अबाधित राहतात. हे भेसळरहित आहे आणि कोणत्याही हानिकारक प्रक्रियेतून जात नाही.

सूर्यफूल तेलाच्या आरोग्य फायद्यांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

- यामध्ये असलेले फॅटी ॲसिड्स खराब कोलेस्ट्रॉल कमी करण्यास मदत करतात.

- हे हृदयासाठी निरोगी आहे आणि हृदयविकाराचा धोका कमी करण्यास मदत करते.

- चयापचय सुधारते आणि ऊर्जा वाढवते.

- अँटिऑक्सिडंट्समध्ये समृद्ध आणि मुक्त रॅडिकल्सशी लढा देते.

- ऊतींचे बांधकाम आणि दुरुस्ती करण्यास मदत करते.

- शरीरातील टॉक्सिन्स कमी करून रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करते.

- पचनक्रिया साफ होते आणि पचनाशी संबंधित समस्या टाळतात.

3. शेंगदाणा तेल:

शेंगदाणा तेल हे आपल्या देशात सर्वाधिक वापरले जाणारे खाद्यतेल आहे. याचे अनेक आरोग्य फायदे आहेत कारण ते अनेक औषधे बनवण्यासाठी देखील वापरले जाते. हे फॅटी ऍसिडस्, पोषक घटक, अँटिऑक्सिडंट्स इत्यादी सर्व गोष्टींचा एक चांगला स्रोत आहे ज्यामुळे ते इष्ट संयोजन बनते. उच्च स्मोकिंग पॉईंटमुळे, हे भारतीय पदार्थ शिजवण्यासाठी योग्य खाद्यतेल निवड असल्याचे सिद्ध होते. सेंद्रिय शेंगदाणा तेल हे शेंगदाण्यापासून थंड दाबले जाते जे सेंद्रिय पद्धतीने पिकवले जाते म्हणजेच खते आणि कीटकनाशकांचा वापर न करता. हे सेंद्रिय खाद्यतेल भरपूर पोषक तत्वांसह अतिशय आरोग्यदायी आहे. हे 100% नैसर्गिक आणि पूर्णपणे सुरक्षित आहे.

शेंगदाणा तेलाचे आरोग्य फायदे हे समाविष्ट आहेत:

- साखरेचे प्रमाण नियंत्रणात राहते.

- खराब कोलेस्ट्रॉल कमी करते आणि चांगले कोलेस्ट्रॉल सुधारते.

- हृदयरोग आणि पक्षाघाताचा धोका कमी होतो.

- अँटिऑक्सिडंट विषारी पदार्थ काढून टाकतात आणि जुनाट आजार होण्याची शक्यता कमी करतात.

- रक्तदाब नियंत्रित करा आणि इन्सुलिन संवेदनशीलता सुधारते.

- रोगप्रतिकारक पेशींची वाढ वाढवते आणि रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करते.

- व्हिटॅमिन ईमध्ये वृद्धत्वविरोधी फायदे आहेत जे त्वचेचे आरोग्य राखतात.

- प्रोस्टेट कॅन्सर, कोलन कॅन्सर, ब्रेस्ट कॅन्सर इत्यादीसारख्या अनेक कर्करोगजन्य आजारांचा धोका कमी होतो.

4. तीळाचे तेल:

तिळाचे तेल एकेकाळी फक्त आशियाई किचनमध्ये मुख्य होते, परंतु आता ते जगभरात प्रचंड लोकप्रिय झाले आहे. टोस्ट केलेली आवृत्ती गडद आणि रंगाने समृद्ध आहे, तर न टोस्ट केलेली आवृत्ती फिकट गुलाबी आहे, अधिक रंगात वनस्पती तेलासारखी. दोन्ही वाणांना एक मजबूत चव आहे, म्हणून एक लहान रक्कम खूप दूर जाते. त्याचा स्मोक पॉइंट कुठेतरी 350 ते 400 °F च्या दरम्यान असतो, ज्यामुळे ते तळण्यासाठी आणि तळण्यासाठी योग्य बनते. आणि जर कुटुंबातील एखाद्याला शेंगदाणा तेलाची ऍलर्जी असेल तर हा एक चांगला पर्याय आहे. आशियाई, मध्य पूर्व आणि भारतीय स्वयंपाकी तिळाच्या तेलाचा सुगंध आणि चव देतात आणि काहीवेळा ते पदार्थांच्या शीर्षस्थानी मसाला म्हणून देखील वापरतात. हे देखील एक महाग खाद्यतेल आहे, तथापि, ते जास्त वेळा वापरू नका - फक्त जेव्हा तुम्ही एखादी डिश बनवत असाल ज्यासाठी ते आवश्यक असेल.

5. कॅनोला तेल:

हे स्वयंपाकाचे तेल रेपसीडपासून बनविलेले आहे, जे एक फुलांच्या वनस्पती आहे ज्यामध्ये काही - परंतु भरपूर नाही - मोनोअनसॅच्युरेटेड फॅट्स आणि पॉलीअनसॅच्युरेटेड फॅट्स आहेत, याचा अर्थ ते भाज्यांच्या स्वयंपाक तेलाच्या पर्यायांपैकी एक आरोग्यदायी आहे. त्याचा स्मोक पॉइंट ४०० °F आणि अतिशय सौम्य चव आहे आणि या घटकांमुळे ते जवळजवळ दररोज वापरण्यासाठी योग्य स्वयंपाक तेल बनते. तुम्ही त्यासोबत भाजू शकता, त्यासोबत तळू शकता आणि बेक करू शकता, परंतु सॅलड ड्रेसिंग, सॉटींग किंवा मॅरीनेडिंगसाठी चव खूपच निरुपद्रवी आहे. कॅनोलामध्ये इतरही तोटे आहेत - ते अत्यंत प्रक्रिया केलेले आहे, जे नेहमी अंतिम उत्पादनातून पोषक तत्वे काढून घेते. तरीही, त्याचे काही उपयोग आहेत, म्हणून "कोल्ड-प्रेस्ड" कॅनोला तेल शोधण्याचे सुनिश्चित करा जे खरोखर चांगले ब्रँड आहे. हे शोधणे कठीण आहे, परंतु अतिरिक्त प्रयत्न करणे योग्य आहे.

6. द्राक्ष बियाणे तेल:

हे द्राक्ष बियाण्यांपासून येते. हे खाद्यतेल ओमेगा-6 फॅटी ऍसिडने भरलेले आहे आणि जर तुमच्या रेसिपीमध्ये लोणी किंवा स्वयंपाकात वापरण्याची डुकराची चरबी यांसारख्या ट्रान्स फॅट्सचे प्रमाण जास्त असेल तर ते हृदयासाठी आरोग्यदायी पर्याय असू शकते. त्याचा स्मोक पॉइंट सुमारे 420 °F आहे, आणि त्याला एक स्वच्छ, शुद्ध चव आहे, त्यामुळे बऱ्याच वेगवेगळ्या पदार्थांसाठी हा एक चांगला पर्याय आहे. परंतु त्यात पॉलीअनसॅच्युरेटेड फॅट्सचे प्रमाण खूप जास्त आहे आणि ते उच्च उष्णतेवर ऑक्सिजनशी संवाद साधतात. त्या संयोगाचा परिणाम हानिकारक मुक्त रॅडिकल्स आणि इतर संयुगे मध्ये होतो, त्यामुळे तुम्ही तळताना द्राक्षाचे तेल वापरू नका - ही केवळ आरोग्यदायी निवड नाही! पण तुम्ही ते सॅलड ड्रेसिंग, पास्ता सॉस आणि बेक्ड वस्तूंसाठी दोषमुक्त वापरू शकता.

7. नियमित ऑलिव्ह ऑइल:

हे लेबल व्हर्जिन आणि रिफाइंड ऑलिव्ह ऑइलच्या मिश्रणाचा संदर्भ देते. बहुतेक स्वयंपाकी उच्च तापमानात अन्न तळताना त्याचा वापर करतात कारण ते ४६५ °F पर्यंत उष्णता घेऊ शकते. एक्स्ट्रा व्हर्जिन ऑलिव्ह ऑइलच्या विपरीत, तथापि, या खाद्यतेलामध्ये काही कमतरता आहेत, म्हणजे कमी चव आणि कमी निरोगी चरबी. म्हणूनच आपण लेबल वाचणे इतके महत्त्वाचे आहे! तुम्हाला तुमच्या ऑलिव्ह ऑइलबद्दल जितके अधिक माहिती असेल तितके तुम्ही तुमच्यासाठी आणि तुमच्या पाककृतींसाठी योग्य ते निवडण्यास सक्षम असाल.

8. एक्स्ट्रा व्हर्जिन ऑलिव्ह ऑइल:

स्वयंपाकासंबंधी तज्ञ आणि आहारतज्ञ सहमत आहेत – एक्स्ट्रा व्हर्जिन ऑलिव्ह ऑइल हे सर्वात पौष्टिक, आणि सर्वात अनुकूल, तुम्ही शिजवू शकता अशा तेलांपैकी एक आहे. या प्रकारच्या ऑलिव्ह ऑइलमध्ये भरपूर निरोगी, मोनोअनसॅच्युरेटेड फॅट्स असतात, ज्यामुळे त्याची अतिरिक्त व्हर्जिन मिळते. तुमच्या बहुतेक स्वयंपाकासाठी हे वापरणे तुमच्या हृदयाच्या आरोग्यासाठी योग्य पर्याय आहे. तथापि, एक्स्ट्रा व्हर्जिन ऑलिव्ह ऑइलसह लक्षात ठेवण्याची एक चेतावणी आहे – त्यात धूर बिंदू (325 ते 375 °F) कमी आहे. परिणामी, तुम्ही ते मांस भाजण्यासाठी वापरू नये, उदाहरणार्थ, जर ते जास्त तापमानात शिजवायचे असेल तर. खूप जास्त तापमानात EVOO वापरल्याने तुमच्या अन्नाच्या चववरही परिणाम होतो, कारण त्याची रचना आणि रसायने उष्णतेमुळे व्यत्यय आणतात. एक्स्ट्रा व्हर्जिन ऑलिव्ह ऑइल बऱ्याच रेसिपीसाठी आदर्श आहे - जसे की भाज्या कमी किंवा मध्यम आचेवर तळणे. EVOO सॅलड ड्रेसिंगसाठी, ब्रेड बुडवण्यासाठी आणि बार्बेक्यूसाठी मॅरीनेड बनवण्यासाठी देखील योग्य आहे कारण त्यात एक अद्भुत, मिरपूड समृद्ध चव आणि भरपूर पोषक असतात.

सारांश

खोबरेल तेल, सूर्यफूल तेल, आणि शेंगदाणा तेल ही तेले अतिशय पौष्टिक असली तरी, खाद्यतेलांबाबत केवळ माहितीपूर्ण खरेदीचा निर्णय घेतल्याने तुमची जीवनशैली निरोगी होणार नाही. तुम्हाला या तेलांचा योग्य प्रमाणात वापर करणे देखील आवश्यक आहे. जास्त तेलकट पदार्थ बनवणे/खाणे टाळा, विशेषत: रात्री. तुमचे जेवण हलके आणि निरोगी ठेवा.

कृपया महत्वाची सूचना आपल्यासाठी

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. वाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती.