प्रसिद्ध गणेश मंदिरे | गणेश चतुर्थी दरम्यान भारतातील प्रसिद्ध गणेश मंदिरे | लोक ‘गणेश’ म्हणतात, कुणी ‘एकदंत’, तर कुणी ‘विनायक’, हिंदूंचा सर्वात प्रिय देव ‘भगवान गणपती’ हा अत्यंत निराश जीवालाही सुख आणि समृद्धी आणणारा आहे | गणेश चतुर्थी हा भारताच्या पश्चिम आणि दक्षिण भागातील भव्य उत्सव आहे | मुंबईतील प्रसिद्ध गणेश मंदिरांपैकी एक म्हणजे मुंबईतील सिद्धिविनायक

श्री गणेशाची प्रसिद्ध मंदिरे

 

गणेश चतुर्थी दरम्यान भारतातील प्रसिद्ध गणेश मंदिरे

भगवान गणेश हा अत्यंत प्रिय हिंदू देव आहे जो सुरक्षा आणि सौभाग्य आणतो असे म्हटले जाते. तो भगवान शिव आणि देवी पार्वतीचा पुत्र आहे आणि हिंदू परंपरेनुसार तो एक आहे ज्याची सर्व  प्रथम पूजा केली जाते. गणेश चतुर्थी हा भारताच्या पश्चिम आणि दक्षिण भागातील भव्य उत्सव आहे. मोठ्या मूर्ती, भव्य उत्सव सर्वत्र यात्रेकरू आणि पर्यटकांना आकर्षित करतात. तुमच्या सर्व गणपती प्रेमींसाठी आम्ही भारतातील गणेश चतुर्थी दरम्यान भेट देण्याच्या मंदिरांची यादी तयार केली आहे.

1. सिद्धिविनायक मंदिर, मुंबई

मान्यवर आणि सेलिब्रेटी भेट देत असलेल्या मुंबईतील प्रसिद्ध गणेश मंदिरांपैकी एक म्हणजे मुंबईतील सिद्धिविनायक. 1801 मध्ये स्थापित हे मुंबईतील भव्य मंदिरांपैकी एक आहे. येथील गणेशाला नवसाचा गणपती असेही म्हणतात, म्हणजे जर तुम्हाला खरोखर काही इच्छा असेल तर ते दिले जाते. ॲपलचे सीईओ टिम कुक यांनी सिद्धिविनायक मंदिराला भेट देऊन आपल्या भारत दौऱ्याची सुरुवात केली होती.

2. दगडूशेठ हलवाई गणपती मंदिर, पुणे

येथील 7.5 फूट उंच आणि 4 फूट रुंद गणपतीची मूर्ती मौल्यवान सोन्याच्या दागिन्यांनी सुशोभित केलेली आहे. मिठाई विकणारे दगडूशेठ गडवे यांचा मुलगा साथीच्या आजारात गमवावा लागल्याचे समजते. मूल गमावल्यानंतर दु:खी आणि दु:खी होऊन त्यांनी हे गणेश मंदिर बांधले. आणि लोकमान्य टिळक; प्रसिद्ध नेत्याने गणेशोत्सवाची सुरुवात येथून केली.

3. गणपतीपुळे मंदिर, रत्नागिरी

असे मानले जाते की सर्व हिंदू देव पूर्वेकडे तोंड करतात; गणपतीपुळे येथे तर मूर्ती पश्चिमेकडे तोंड करून पश्चिमेकडे पहारा देत आहे. ही जवळपास 400 वर्षे जुनी गणपतीची मूर्ती आहे. ही मूर्ती नैसर्गिकरित्या विकसित झाली असे मानले जाते. मंदिराला फेब्रुवारी ते नोव्हेंबर या काळात सूर्यप्रकाशाची पहिली किरणे मिळतात. कोकण किनाऱ्यावर वसलेले हे बहुतेक स्थानिकांसाठी एक समुद्रकिनारा आहे.

4. उची पिल्लयार मंदिर, तिरुचिरापल्ली

त्रिचीमधील रॉकफोर्टच्या शिखरावर उची पिल्लयार मंदिर आहे. पल्लवांनी खडकातून कापलेले; या मंदिरात अप्रतिम रॉक आर्किटेक्चर आहे. मदुराई येथील नायक शासकांनी विजयनगर राजघराण्याच्या राजवटीत ही रचना पूर्ण केली. येथून तुम्हाला त्रिची आणि कावेरी नदीचे भव्य दृश्य पाहता येते. असे मानले जाते की गणेशाने मेंढपाळ मुलाचा वेश धारण केला आणि विभिषणाला विष्णूची मूर्ती ठेवण्यास राजी केले आणि संतप्त झालेला विभीषण नकळत परमेश्वराला मारतो. तर ती खूण मूर्तीच्या डोक्यावरही असते.

5. कानिपकम विनायक मंदिर, चित्तूर

11व्या शतकात चोलांनी बांधलेल्या या गणेश मंदिराची ऐतिहासिक रचना आणि गुंतागुंतीची रचना आहे. मूर्तीच्या डोक्यावर पांढरे, पिवळे आणि लाल रंग आहेत जे पवित्र पाण्यात डुबकी घेतल्याने आले असे मानले जाते. गणेश चतुर्थी हा वार्षिक उत्सव ब्रह्मोत्सवासोबतही साजरा केला जातो. हा उत्सव 21 दिवस चालतो. यावेळी भव्य मिरवणुका काढल्या जातात.

6. मोती डुंगरी गणेश मंदिर, जयपूर

250 वर्षांहून अधिक जुने; मोती डुंगरी मंदिर 1761 मध्ये बांधले गेले. किल्ले आणि टेकड्यांनी वेढलेले हे जयपूरच्या प्राचीन मंदिरांपैकी एक आहे. ही मूर्ती सुमारे 500 वर्षे जुनी असल्याचे मानले जाते. एक चुनखडी आणि संगमरवरी निर्मिती जी तुम्हाला स्कॉटिश आर्किटेक्चरची आठवण करून देते; हे नागारा शैलीत बांधले आहे. महाशिवरात्रीलाही भाविक मंदिरात शिवलिंगाची पूजा करतात. हे जयपूर शहरापासून सुमारे 6 किमी अंतरावर आहे आणि राजस्थानमधील प्रसिद्ध गणेश मंदिर आहे.

7. कलामासेरी महागणपती मंदिर, केरळ

हे मंदिर केरळमध्ये आहे. हे सुब्रमण्यम आणि नवग्रहांसारख्या मूर्तींचे घर आहे. या मंदिरात तुम्हाला भगवान शिव, देवी पार्वती आणि भगवान राम यांच्या मूर्ती देखील आढळतात. मंदिर 1980 च्या दशकात बांधले गेले होते, एक काँक्रीट रचना जी देवस्थानांना वेढते. रघुनाथ मेनन यांनी बांधलेले हे मंदिर सामान्य माणसाच्या प्रेमाचे आणि विश्वासाचे फलित आहे. त्यात राजेशाही थाट नाही. अष्ट द्राव्य महागणपती हवनाचा भाग होण्यासाठी यात्रेकरू येथे येतात. मल्याळम कॅलेंडरच्या महिन्याच्या पहिल्या दिवशी मंदिर अनयुत्तूचे आयोजन देखील करते. गजपूजा दर चार वर्षातून एकदा होते. मंदिर इतके साधे आणि रस्त्याच्या जवळ आहे की यात्रेकरू त्याला प्रेमाने रोडसाइड गणपती म्हणतात.

8. वरसिद्धी विनयागर मंदिर, चेन्नई

चेन्नई मधील बेसंत नगर मध्ये स्थित हे चेन्नई मधील प्रसिद्ध भगवान गणेश मंदिर आहे. हिंदू हत्ती देव विनायकाला समर्पित येथेच आपण सिद्धीसह विनायकाची मूर्ती पाहू शकता. सुरुवातीला पूजलेली एक छोटी मूर्तीही आहे. दरवर्षी गणेश चतुर्थी दरम्यान तुम्ही संपूर्ण भारतातील यात्रेकरू आणि संगीत प्रेमींना आकर्षित करणारे विस्तृत संगीत कार्यक्रम ऐकू शकता. मंदिरात एक सभामंडपही आहे जेथे सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात.

9. गणेश टोक मंदिर, गंगटोक

गंगटोकमधील कांचनजंघा पर्वतांच्या भव्य दृश्यांसह टेकडीच्या शिखरावर हे एक सुंदर मंदिर आहे. पर्यटक आणि यात्रेकरू गणेश टोकाला अतिशय पवित्र स्थान मानतात. सुंदर हिरवीगार झाडी आणि प्रचंड उंचीमुळे ही सहल हायकर्स आणि ट्रेकर्ससाठी चांगली आहे.

10. रणथंबोर गणेश मंदिर, राजस्थान

भारतातील सर्वात जुने गणेश मंदिर रणथंबोर गणेश मंदिर आहे. असे मानले जाते की भगवान कृष्ण आणि त्यांची पत्नी रुक्मिणी यांनी त्यांच्या लग्नाच्या वेळी या मंदिरात आशीर्वाद मागितला होता. जंगलात वसलेला, 1000 वर्षांचा रणथंबोर किल्ला स्थानिक आणि पर्यटकांसाठी खूप आदरणीय आहे. दरवर्षी या मंदिराला लग्नाची आमंत्रणे आणि भेटवस्तू मिळतात कारण सर्वांना त्यांचा नवीन प्रवास सुरू करण्यापूर्वी गणेशाचा आशीर्वाद घ्यायचा असतो. ही हिंदू धर्माची प्रथम गणेश किंवा त्रिनेत्र मूर्ती आहे. 13 व्या शतकात, राजाने युद्धकालीन संकटाच्या वेळी या मंदिराची स्थापना केली आणि यामुळे या प्रदेशात शांतता आणि समृद्धी आली.

11.मनकुला विनयागर मंदिर, पाँडिचेरी

1666 वर्षांपूर्वीच्या पाँडिचेरीच्या फ्रेंच प्रदेशात मनकुला विनयागर मंदिर बांधले गेले. या भव्य वास्तूचे नाव एका तलावाच्या (कुलम) नावावरून ठेवण्यात आले आहे, जे मंदिराच्या आत समुद्रकिनारी वाळूने उडवले जात असे. असे मानले जाते की येथील गणेशमूर्ती अनेकवेळा समुद्रात फेकली जात होती, परंतु ती दररोज त्याच ठिकाणी प्रकट होते, ज्यामुळे ते स्थान उपासकांमध्ये प्रसिद्ध होते. आजपर्यंत ही मूर्ती फ्रेंच कॉलनीच्या मध्यभागी त्याच ठिकाणी आहे. ब्रह्मोत्सव, आणि गणेश चतुर्थी हे मंदिराचे दोन सर्वात महत्त्वाचे सण आहेत, जे पाँडिचेरीतील लोक मोठ्या उत्साहाने आणि उत्साहाने साजरे करतात. मंदिरात एक हत्ती आहे, ज्याला अभ्यागत त्याच्या सोंडेतून डोक्यावर थाप देण्यासाठी एक नाणे देतात.

12. मधुर महागणपती मंदिर, केरळ

हे 10 व्या शतकातील जुने मंदिर केरळमधील कासारगोड येथे मधुवाहिनी नदीच्या काठावर आहे. स्थापत्य सौंदर्य आणि ऐतिहासिक संरचनेसाठी ओळखले जाणारे, हे सुंदर मधुर महागणपती मंदिर कुंबलाच्या मायपाडी राजांनी बांधले होते. असे मानले जाते की मंदिरात गणपतीची मूर्ती आहे, जी दगड किंवा मातीची नसून वेगळ्या सामग्रीची आहे. या मंदिराचे प्रमुख दैवत भगवान शिव आहे, तथापि, भगवान गणेशाच्या मूर्तीचे वेगळेपण हे मंदिर पर्यटकांमध्ये लोकप्रिय करते. काही लोकांचा असाही विश्वास आहे की एकदा टिपू सुलतान मंदिराचा नाश करण्याच्या उद्देशाने गेला होता, परंतु काहीतरी त्याचे मत बदलले आणि त्याने ते आता जसे आहे तसे सोडले. मंदिरात एक तलाव आहे, ज्यामध्ये औषधी आणि उपचारात्मक गुणधर्म आहेत असे मानले जाते जे त्वचेचे आजार किंवा इतर दुर्मिळ आजार असलेल्या कोणालाही बरे करू शकते. मूडप्पा सेवा हा येथे साजरा केला जाणारा एक विशेष सण आहे, ज्यामध्ये गणपतीची मूर्ती गोड तांदूळ आणि मूडप्पम नावाच्या तुपाच्या मिश्रणाने झाकली जाते.

13. शशिवेकालू आणि कडाले कालू गणेश मंदिर, हम्पी, कर्नाटक

शशिवेकालू आणि कडाळे काळू गणेश मंदिर हे हम्पीमधील प्रमुख आकर्षणांपैकी एक आहे, जे एकेकाळी विजयनगर साम्राज्याची वैभवशाली राजधानी होती. या मंदिरात 1440 मधील गणेशाच्या दोन अद्वितीय मूर्ती आणि इतर देवतांच्या अनेक प्रतिमा आहेत ज्या खूप जुन्या आहेत. येथील गणेशमूर्ती या कर्नाटकातील सर्वात मोठ्या गणेशमूर्ती असल्याचे मानले जाते. काही लोक म्हणतात की एकदा डेक्कन सल्तनतच्या सैन्याने पुतळ्याचे पोट तोडले होते, असा विश्वास आहे की त्यात दागिने आहेत. त्यामुळे हरभऱ्याच्या दाण्यासारख्या दिसणाऱ्या गणेशमूर्तीला तडा गेला. तेव्हापासून मूर्तीचे नाव ‘कडळे काळू गणेश’ ठेवण्यात आले.

14. करपागा विनयागर मंदिर, पिल्लैयरपट्टी, तामिळनाडू

हे सुंदर मंदिर सुमारे 1600 वर्षे जुने असल्याचे मानले जाते, जे तामिळनाडूमधील सर्वात जुने आहे. गुहेतील दगडात इतर अनेक देव आणि देवतांच्या प्रतिमा कोरलेल्या आहेत. श्री गणेशाची सहा फुटांची मूर्ती अतिशय सुंदर आहे आणि विशेषत: दागिने आणि इतर दागिन्यांनी सजलेली ही दगडी कोरीव मूर्ती पाहण्यासाठी पर्यटक येथे येतात. पांड्या राजांनी बांधलेले करपागा विनयागर मंदिर, तामिळनाडूमधील एक अतिशय लोकप्रिय ठिकाण आहे. हे विशेषतः त्याच्या अद्वितीय आर्किटेक्चर आणि क्लिष्ट डिझाइनिंगसाठी ओळखले जाते. गणेश चतुर्थी हा मुख्य सण मंदिरात मोठ्या उत्साहात आणि आनंदाने साजरा केला जातो.

पुण्यातील मानाचे 5 गणपती

पुणे शहर हे महाराष्ट्र राज्यातील प्रसिद्ध आणि लोकप्रिय ठिकाण आहे आणि हिंदू देवतांचे आशीर्वाद आहे, विशेषतः भगवान गणेश. 5 पुण्यातील मानाचे गणपती हे भारतातील महत्त्वाचे स्थान, आदरणीय आणि सन्मानित गणपती आहेत आणि या स्थानांचे वर्णन गणेशोत्सवाचे जन्मस्थान म्हणून केले जाते. पुण्यातील पाच मानाचे गणपती वेगवेगळ्या ठिकाणी वसलेले आहेत, येथे जाणून घेऊया:

1.कसबा पेठेतील कसबा गणपती

2.आप्पा बळवंत चौकात तांबडी जोगेश्वरी

3.लक्ष्मी रोड येथील गुरुजी तालीम

4.तुळशीबाग येथील तुळशीबाग गणपती

5.नारायण पेठेतील केसरी वाडा गणपती

अष्टविनायक

अष्टविनायक गणपती ही पुण्याच्या आजूबाजूला वसलेली गणपतीची विशिष्ट मूर्ती असलेली ८ मंदिरे आहेत. गणपतीची अष्टविनायक यात्रा मोरगाव येथील मोरेश्वर मंदिरापासून सुरू होते त्यानंतर पुढील क्रमाने आणि शेवटी मोरेश्वर मंदिराला भेट देऊन यात्रा पूर्ण करते.

मोरेश्वर मंदिर, मोरगाव

सिद्धिविनायक मंदिर, सिद्धटेक

बल्लाळेश्वर मंदिर, पाली

वरदविनायक मंदिर, महाड

चिंतामणी मंदिर, थेऊर

गिरिजात्मज मंदिर, लेण्याद्री

विघ्नेश्वर मंदिर, ओझर

महागणपती मंदिर, रांजणगाव

सारांश

लोक ‘गणेश’ म्हणतात, कुणी ‘एकदंत’, तर कुणी ‘विनायक’, हिंदूंचा सर्वात प्रिय देव ‘भगवान गणपती’ हा अत्यंत निराश जीवालाही सुख आणि समृद्धी आणणारा आहे. हत्ती देवता शिव आणि पार्वतीचा पुत्र आहे आणि तो सौभाग्य, यश, शिक्षण, ज्ञान, बुद्धी आणि संपत्तीचा स्वामी आणि वाईटांचा नाश करणारा मानला जातो. तो सर्व हिंदू देवतांपेक्षा श्रेष्ठ आहे आणि नेहमी प्रथम प्रार्थना केली जाते, मग तो विवाह, मुलाचा जन्म किंवा नवीन जीवनाची सुरुवात यासारखे कोणतेही विशेष प्रसंग असो. भारतात अनेक प्रसिद्ध प्राचीन मंदिरे आहेत, जी श्री गणेशाला समर्पित आहेत ज्यांना उपासक विरोध करू शकत नाहीत परंतु भेट देऊ शकत नाहीत.

कृपया महत्वाची सूचना आपल्यासाठी

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. या आर्टिकलमध्ये देण्यात आलेली माहिती व उपाय हे सामान्य ज्ञानावर आधारित आहेत. ते अवलंबण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला जरूर घ्यावावाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती.