सहावी माळ माता कात्यायनीदेवी | नवरात्रोत्सव | घटस्थापना | अष्टभुजा देवी | दुर्गा चालीसा | जपमाळ | कुमार कार्तिकेय | देवी पार्वती | पद्मासनाची देवी | विद्यावाहिनी दुर्गा देवी | मार्कंडेय पुराण | आदिशक्ती माँ दुर्गा | भगवान श्रीकृष्ण

माता दुर्गेच्या विविध ९ रूपांची पूजा

 

सहावी माळ:  शुभाशिर्वाद देणारी 

माता कात्यायनीदेवी

आई कात्यायनीदेवी कथा

महर्षि कात्यायन यांच्या तपश्चर्येने प्रसन्न होऊन आदिशक्ती त्यांना कन्या म्हणून जन्माला आली, म्हणून तिला कात्यायनी म्हणतात. नवरात्रीच्या सहाव्या दिवशी आदिशक्ती माँ दुर्गा आणि दैत्य आणि दुष्टांचा नाश करणारी देवी कात्यायनी यांचे सहावे रूप पूजन केले जाते. मार्कंडेय पुराणानुसार, जेव्हा दैत्य राजा महिषासुराचा अत्याचार वाढला तेव्हा देवांचे कार्य सिद्धीस नेण्यासाठी महर्षी कात्यायन यांच्या तपश्चर्येने प्रसन्न झालेल्या देवीने त्यांच्या घरी कन्येच्या रूपात जन्म घेतला.

महर्षी कात्यायन यांनी प्रथम चतुर्भुज देवीची आपल्या कन्येच्या रूपात पूजा केली म्हणून मातेचे नाव कात्यायिनी पडले. नवरात्रीच्या सहाव्या दिवशी कात्यायनी देवीची भक्तिभावाने पूजा केल्यास त्याला अज्ञचक्र प्राप्त होते, असे मानले जाते. पृथ्वीवर राहूनही तो अलौकिक शक्तीने संपन्न आहे आणि त्याचे सर्व रोग, शोक, क्लेश आणि भय कायमचे नष्ट होतात. असे मानले जाते की रुक्मिणीने भगवान श्रीकृष्णाची पती म्हणून पूजा केली होती, त्यामुळे माता कात्यायनी यांना मनाची शक्ती म्हटले जाते. स्कंद पुराणानुसार, माता कात्यायनी देवाच्या नैसर्गिक कोपातून जन्मली होती.

माता कात्यायनीचे स्वरूप

माता कात्यायनीचे वाहनही सिंह आहे. त्यावर आरूढ होऊन त्याने महिषासुराचा वध केला. त्याचे दोन हात अभय मुद्रा आणि वर मुद्रा आहेत. इतर दोन हातांमध्ये तलवार आणि कमळ आहे. माता कात्यायनी ही अतुलनीय फलदायी दाता आहे. आईचे शरीर सोन्यासारखे चमकदार आहे. आईला चार हात आहेत आणि ती सिंहावर स्वार आहे. आईच्या एका हातात तलवार आणि दुसऱ्या हातात कमळ आहे. मातेचे इतर दोन हात आशीर्वाद मुद्रेत आणि अभयमुद्रामध्ये आहेत.

आईचा आवडता रंग

कात्यायनी आईचा आवडता रंग लाल आहे. आईच्या भोगाबद्दल सांगायचे तर तिला मध खूप आवडतो. या दिवशी देवीला नैवेद्य म्हणून मध अर्पण केला जातो. नवरात्रीच्या सहाव्या दिवशी माँ कात्यायनीला मध अर्पण केल्याने तुमची आकर्षण शक्ती वाढते आणि आई तुम्हाला निरोगी शरीराचा आशीर्वाद देते.

कात्यायनी मातेचे महत्त्व

कात्यायनी मातेच्या उपासनेने रोग, शोक, क्लेश आणि भय यांचा नाश होतो. पौराणिक कथेनुसार कात्यायनी मातेने महिषासुराचा वध केला होता. महिषासुर या दैत्याचा वध केल्यामुळे तिला महिषासुरमर्दिनी, राक्षस, राक्षस आणि पापींचा नाश करणारी देवी म्हणतात. माता कात्यायनी आपल्या भक्तांना वरदान आणि आशीर्वाद प्रदान करते.माता कात्यायनी शत्रूंचा वध करणारी आहे, म्हणून तिची पूजा केल्याने शत्रूंचा पराभव होतो आणि जीवन आनंदी होते. तर कात्यायनी मातेची पूजा करून अविवाहित मुलींचे लग्न लावले जाते. भगवान श्रीकृष्णाला तिचा पती म्हणून प्राप्त करण्यासाठी ब्रजच्या गोपींनी कालिंदी अर्थात यमुनेच्या तीरावर माता कात्यायनीची पूजा केली. त्यामुळे कात्यायनी माता ब्रजमंडलाची अधिष्ठाता म्हणूनही ओळखली जाते. नवरात्रीच्या सहाव्या दिवशी भक्ताचे मन अग्नि चक्रावर केंद्रित केले पाहिजे. जर भक्ताने स्वतःला पूर्णपणे माँ कात्यायनीला शरण दिले तर मां कात्यायनी तिला अपार आशीर्वाद देते. तसेच भक्ताने पूर्ण भक्ती आणि श्रद्धेने कात्यायनी मातेची पूजा केल्यास त्याला धर्म, संपत्ती, काम आणि मोक्ष सहज प्राप्त होतो.

पौराणिक विश्वास

कात्यायन ऋषींनी त्यांची पूजा केली म्हणून ते देवी शक्तीचा अवतार असल्याचेही काही ग्रंथांमध्ये वर्णन केले आहे. महिषासुराच्या अत्याचारामुळे जग संकटात सापडले असताना देवी कात्यायनीने त्याचा वध केला. महिषासुर या राक्षसासमोर येताच तिने सर्व शस्त्रांनी सज्ज असलेल्या सिंहापासून स्वतःला वेगळे केले. राक्षसाने बैलाचे रूप धारण केले आणि देवीने त्याच्या पाठीवर उडी मारली. तिने तिच्या मऊ पायाने त्याचे डोके खाली ढकलले आणि नंतर त्याची मान वळवली. म्हणूनच तिला महिषासुरमर्दिनी असेही नाव पडले आहे.

नवरात्रीच्या सहाव्या दिवशी या मंत्राने कात्यायनी मातेची पूजा उपासनेची पद्धत:

नवरात्रीच्या सहाव्या दिवशी कात्यायनी देवीची पूजा करण्यासाठी सकाळी स्नान करून लाल किंवा पिवळ्या रंगाचे वस्त्र परिधान करून पूजास्थान गंगाजलाने पवित्र करावे. यानंतर श्रीगणेश आणि सर्व देवी-देवतांचे आमंत्रण करून मातेला नमस्कार करून तिचे ध्यान करावे. आईला फळे आणि फुले, कच्ची हळद, रोळी, सिंदूर आणि मध अर्पण करा. यानंतर अगरबत्ती आणि दिवे लावून मातेची आरती करावी.

मां कात्यायनी पूजा मंत्र

चंद्र हसोज वलकारा शारदू प्रेमी वाहना |

कात्यायनी शुभम दाद्या देवी दैत्य घटिनी ||

मातेच्या पूजनाने आपण विवेकाची शुद्धी करू शकतो. माँ कात्यायनीच्या उपासनेने आपल्या मनातील नकारात्मकता दूर होते आणि सकारात्मक उर्जेचा संचार होतो. जो मनुष्य एकाग्र चित्ताने आईची उपासना करतो तो धर्म, अर्थ, काम आणि मोक्ष या चार साधना सहज आणि सहज साध्य करतो.

(टीप – या लेखात दिलेली माहिती गृहितके आणि माहितीवर आधारित आहे. माहिती संग्राहक याचे समर्थन करत नाही. अधिक माहितीसाठी तज्ज्ञांशी संपर्क साधा.)