हलिमच्या बिया या आपल्या आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर आहेत | या बियांमध्ये लोह, फायबर, व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन ए, व्हिटॅमिन ई यासारख्या अनेक पोषक तत्त्वांचा मोठ्या प्रमाणात समावेश असतो | हलिमच्या पोषणाच्या १०० ग्रॅममध्ये ६.८६ ग्रॅम फॅट असते | वजन कमी करण्यासाठी आहार घेत असलेल्या लोकांसाठी बियाणे एक चांगला पर्याय बनवते

हलिमचे औषधी उपयोग व माहिती

 

लेपिडियम सॅटिव्हम या वैज्ञानिक नावाने, हलिमच्या बियांचे फायदे पुरुषांसाठी अनेक पटींनी आहेत. हलिमच्या बिया या आपल्या आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर आहेत. आकाराने लहान असलेल्या या बियांमध्ये लोह, फायबर, व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन ए, व्हिटॅमिन ई यासारख्या अनेक पोषक तत्त्वांचा मोठ्या प्रमाणात समावेश असतो.

अळीव बियांची इतर नावे

अळीव बियांना इतर काही भाषांमध्ये जसे कि कन्नडमध्ये असलिया बियाणे, तेलगूमध्ये हलीम बियाणे, मल्याळममध्ये गार्डन क्रेस बियाणे, मल्याळममध्ये अलिव्ह बियाणे, कन्नडमध्ये अलिव्ह बियाणे, मराठीमध्ये अळीव बियाणे, हिंदीमध्ये हलीम बियाणे आणि गार्डन क्रेस सीड्स म्हणजे तामिळमध्ये असे संबोधले जाते.

अळीव बियांचे पोषणमूल्य

अळीव बिया या तिखट चवीच्या बिया असून त्यांच्या उच्च फायबर सामग्रीमुळे सॅलड, सूप आणि स्मूदीमध्ये मोठ्या प्रमाणात वापरल्या जातात. प्रत्येक 100 ग्रॅम सेवनासाठी, अळीवच्या कॅलरीजचे प्रमाण १५७ असते. अळीवच्या पोषणाच्या १०० ग्रॅममध्ये ६.८६ ग्रॅम फॅट असते.

अळीव या बिया भूक कमी करून घेरलिनची पातळी नियंत्रित करतात. हे जास्त खाणे प्रतिबंधित करते आणि वजन कमी करण्यासाठी आहार घेत असलेल्या लोकांसाठी बियाणे एक चांगला पर्याय बनवते.

अळीव हे जीवनसत्त्वे A, C आणि E ने युक्त आहे, ज्यामुळे विविध प्रकारचे फायदे मिळतात. ते विविध स्वरूपात सेवन केले जाऊ शकतात आणि लोह आणि फॉलिक ऍसिडमध्ये समृद्ध असतात.

वैद्यकशास्त्र कितीही प्रगत झाले असले तरीही आज सुद्धा सजग जनता आपल्या आहारातून आरोग्याची काळजी आणि आजारांपासून स्व रक्षण करण्यास महत्व देतात. अनेक अन्नपदार्थ आहेत ज्यांना पोषणमूल्यांबरोबर काही औषधी गुणधर्म असतात. या अन्नपदार्थात अळीव एक अशीच वनस्पती किंवा तेल बी किंवा धान्य आहे. अनेक औषधी गुणधर्मांनीयुक्त असलेली अळीव विविध नावांनी विविध भाषेत परिचित आहेत, संस्कृत मध्ये चांदशूर, आंग्ल भाषेत गार्डन क्रेस, हिंदी मध्ये चाणसूर किंवा हलिम असे म्हणतात. उत्तरप्रदेश, महाराष्ट्र, मध्यप्रदेश, राजस्थान, गुजरात या राज्यांमधून प्रामुख्याने अळिवाचे उत्पादन घेतले जाते. अळीव वनस्पती सुमारे १.५ ते २ फूट उंची इतके वाढते, थंडीच्या दिवसात या वनस्पतीची वाढ चांगली होते. कोणत्याही प्रतीच्या जमिनीत याचे उत्पादन घेणे शक्य आहे. वर्षभर या वनस्पतीची काढणी शक्य आहे आणि एका हेक्टर पासून सुमारे ६ टन पर्यंत उत्पादन मिळते. हायड्रोपोनिक शेतीसाठी हे चांगले पीक होऊ शकते. या वनस्पतीच्या मुळांचा, पानांचा आणि बियांचा वापर अनेक प्रकारे खाण्यासाठी केला जातो. अळिवाच्या बिया आकाराने लहान, लांबुळक्या, अंडाकृती, टोकदार आणि त्रिकोणाकृती असतात. रंगाने लालसर किंवा तपकिरी, सुमारे ३ ते ४ मिलीमीटर लांब, १ ते २मिलीमीटर रुंद असते. अळीव वनस्पतीच्या पानांचा उपयोग कोशंबीर, सलाड किंवा भाजी बनवून खाऊ शकतो. अळिवाच्या पानांचा रस काढून त्या पासून आरोवर्धक पेय बनवू शकतो.

 हलिमचे औषधी उपयोग

उचकी लागली असता:

 सतत सारखी उचकी लागली असता आळीव उचकी ताबडतोब थांबविते. 20 ग्रॅम आळीव जे तांबडसर बारीक बियासारखे असते ते पाव लिटर पाण्यात भिजत घालावे व ते पाणी चांगले दाट झाल्यावर, उचकी लागलेल्या माणसास वरचेवर पिण्यास द्यावे. याने उचकी थांबते.

​वजन घटवण्यासाठी फायदेशीर:

अळीवाच्या बियांमध्ये पुरेशा प्रमाणात प्रोटीन आणि फायबरची मात्रा असल्याने पोट दीर्घ काळापर्यंत भरल्यासारखे वाटते. यामुळे वारंवार भूक लागण्याची समस्या देखील कमी होते. प्रोटीनमुळे शरीराचे स्नायू सुद्धा मजबूत होतात. महत्त्वाचे म्हणजे शरीराचे वजन नियंत्रणात येण्यास मदत मिळते.

लघवी साफ होण्यासाठी:

आळीव भिजवलेले चांगले दाट पाणी प्यायल्याने लघवीस साफ होते.

बाळंतिणी स्त्रीस दूध सुटण्यासाठी:

बाळंतीणीला चांगले दूध यावे म्हणून बाळंतिणी स्त्रीस दूध सुटण्यासाठी आहाळीवाची खीर देतात. अळीवाच्या बियांमध्ये गॅलेक्टॅगॉग गुणधर्म भरपूर प्रमाणात असते. तसंच यामध्ये प्रोटीन आणि लोहाची मात्रा देखील अधिक आहे. स्तनपान करणाऱ्या महिलांसाठी अळीवाच्या बिया एखाद्या सुपरफूड प्रमाणे कार्य करतात. गॅलेक्टॅगॉगयुक्त खाद्यपदार्थांचे सेवन केल्यास स्तनातील दूध वाढण्यास मदत मिळते. अळीवाच्या लाडूमध्ये बदाम आणि डिंकाचाही तुम्ही समावेश करू शकता.

शक्‍तीवर्धक:

शक्‍ती येण्यासाठी आळीवाची खीर बाळंतीणीला तसेच लहान मुलांना तसेच अशक्‍त माणसांना द्यावी.त्यामुळे शक्‍ती वाढते. ही खीर करण्याची विशिष्ट पद्धत आहे ती अशी, पाव लिटर दूध व पाव लिटर नारळाचे दूध घेऊन मंदाग्नीवर उकळत ठेवावे. उकळी फुटली म्हणजे त्यात 30 ग्रॅम भिजवलेले आळीव घालून व तितकाच आयुर्वेदिक गूळ घालून चांगले दाट होईपर्यंत मिश्रण ढवळावे. दाट झाल्यावर उतरवावे. थंड झाल्यावर ही खीर द्यावी.पुष्टतेसाठी म्हणजे शक्ती येण्यासाठी आळीवाचे लाडू करून खातात.

रोगप्रतिकारक क्षमता वाढवण्यासाठी:

हलिमच्या बियांमध्ये व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन ए, व्हिटॅमिन ई, अँटी-ऑक्सिडंट आणि फॉलिक ऍसिड देखील असते. या पोषक घटकांमुळे शरीराची रोगप्रतिकारक क्षमता मजबूत होण्यास मदत मिळते. यातील अँटी-मायक्रोबियल गुणधर्मामुळे सर्दी-खोकला, ताप आणि घशातील वेदना कमी होण्यास मदत मिळते.

वातहारक:

वाताने कंबर दुखत असल्यास हलिमची खीर खाल्ल्याने फायदा होतो.

स्त्रियांच्या मासिक पाळीच्या तक्रारीवर:

हलिमची खीर किंवा लाडू अत्यंत उपयुक्‍त आहे. जे हार्मोनल समतोल राखण्यास मदत करतात. आरोग्य निरोगी राहण्यासाठी आणि गर्भधारणेसाठी प्रत्येक महिन्यामध्ये पाळी येणे अतिशय महत्त्वाचे असते. हलिमच्या बियांमध्ये फायटोकेमिकल हे घटक आहेत. नियमित हलिमच्या बियांचे सेवन केल्यास शरीरातील हार्मोन नियंत्रणात राहण्यास मदत मिळेल. अनियमित मासिक पाळीच्या समस्या देखील हळूहळू दूर होण्यास मदत मिळू शकते.

अ‍ॅनिमियाची समस्या दूर करण्यासाठी:

लोहाचा उत्तम स्त्रोत म्हणजे हलिमच्या बिया. शरीराला योग्य प्रमाणात लोहाचा पुरवठा झाल्यास लाल रक्त पेशी वाढण्यास मदत मिळते आणि हिमोग्लोबिनची पातळी देखील सुधारते. याव्यतिरिक्त अळीवाच्या बियांमध्ये व्हिटॅमिन सी देखील जास्त प्रमाणात असते. एक चमचा अळीवाच्या बियांचे सेवन केल्यास शरीराला १२ मिलीग्रॅम लोहाचा पुरवठा होतो. या बियांच्या सेवनामुळे शरीरातील रक्ताची कमतरता देखील दूर होते.

बद्धकोष्ठतेची समस्या दूर करण्यासाठी:

हलिमच्या बियांमध्ये असणाऱ्या फायबरमुळे पोटाशी संबंधित समस्या दूर होण्यास मदत मिळते. उदाहरणार्थ पचनप्रक्रिया सुधारते, पोटाला किंवा पोटाच्या आतील अवयवांना आलेली सूज कमी होते, गॅस आणि बद्धकोष्ठतेच्या समस्या दूर होण्यास मदत मिळते. वजन कमी करण्यासह अन्य आजारांपासून आरोग्याचे संरक्षण करण्यासाठी तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार अळीवाचे सेवन करावे.

हलीम लाडू

ते कसे बनवायचे: हा गूळ, नारळ आणि तुपापासून बनवलेला गोड पदार्थ आहे आणि हा लोहयुक्त पदार्थ आहे.

हलीम बिया 3 तास पाण्यात भिजत ठेवा.

नॉन-स्टिक पॅनमध्ये तूप गरम करा.

बिया, गूळ, रवा, खोबरे घाला.

पौष्टिक मूल्य वाढविण्यासाठी तुम्ही सुका मेवा घालू शकता.

मिक्स करून 6-7 मिनिटे चांगले शिजवा आणि नंतर रोल करा.

हलिम लाडूचे फायदे: एका लाडूचे प्रौढ व्यक्तीच्या रोजच्या गरजेच्या 3% कॅलरी (2,000 कॅलरी) देतात. शंभर ग्रॅम अलिव्ह बियांचे लाडू 100 मिलीग्रॅम इतके लोह देतात, त्यामुळे तुम्ही तुमच्या शरीरातील लोहाची पातळी नियंत्रित करण्यासाठी ते खाऊ शकता.

हलीम खीर

हलीम बिया धुवून किमान दोन तास पाण्यात भिजवून ठेवा.

मंद आचेवर पाण्यात शिजवून ते अर्धपारदर्शक करा.

दूध घाला आणि जेलसारखे होईपर्यंत शिजवा.

त्यानंतर गूळ घालून ते वितळेपर्यंत शिजवा.

चव वाढवण्यासाठी तुम्ही त्यात वेलची पावडर घालू शकता.

हे एक स्वादिष्ट आणि निरोगी मिष्टान्न बनवते.

हलीम न्यूट्री पराठा

संपूर्ण गव्हाचे पीठ, हलीम बियांची पावडर आणि चवीनुसार मीठ घ्या.

हे साहित्य मळून घ्या.

भरण्यासाठी, आपण आपल्या आवडीची कोणतीही भाजी वापरू शकता. कॅप्सिकम, स्प्रिंग ओनियन्स, गाजर आणि पनीर यांचे मिश्रण पौष्टिक आहे.

फायदे: हलीम न्यूट्री पराठा हा व्हिटॅमिन बी1, व्हिटॅमिन सी आणि फॉस्फरसचा समृद्ध स्रोत आहे. हे हृदयरोग, सामान्य खोकला आणि सर्दीपासून बचाव करण्यासाठी आणि हाडे मजबूत करण्यास मदत करते. या पराठ्यात भरलेल्या क्रेस बियांचे चूर्ण बनवल्याने लोहाचा वापर वाढू शकतो.

सारांश

अशाप्रकारे हलिम हे अत्यंत उपयुक्‍त आहे. अळीव बिया किंवा हलिम सीड्स ही भारतातील एक आवश्यक पौष्टिक वनस्पती आहे जी प्राचीन काळापासून वापरली जाते. हलिमच्या बिया( Alive Seeds). या बिया आपल्या आरोग्यासाठी अतिशय लाभदायक आहेत. आकाराने छोट्या असलेल्या या बियांमध्ये फोलेट, लोह, फायबर, व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन ए, व्हिटॅमिन ई आणि प्रोटीन यासारख्या पोषक तत्त्वांचा मोठ्या प्रमाणात समावेश असतो.

कृपया लक्षात असू द्या

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. वाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती.