पनीर खाण्याचे फायदे तोटे | पनीर हे गायीच्या दुधापासून किंवा बकरीच्या दुधापासून बनवलेल्या ताज्या चीजची घरगुती आवृत्ती आहे | पनीर प्रथिने, कॅल्शियम आणि लोहाचा उत्तम स्रोत आहे | पनीरमध्ये इमल्सीफायर नसतात | पनीर दुधापासून बनवले जाते जे स्वतः एक दुग्धजन्य पदार्थ आहे

 पनीर दुग्धजन्य चविष्ट पदार्थ

पनीर म्हणजे काय?

पनीर हे गायीच्या दुधापासून किंवा बकरीच्या दुधापासून बनवलेल्या ताज्या चीजची घरगुती आवृत्ती आहे. याला कॉटेज चीज असेही म्हणतात. इंग्रजी शब्दात पनीर हा हिंदी आणि उर्दू भाषेतून आयात केला आहे.

पनीरचा वापर पनीर बटर मसाला, पनीर टिक्का, पनीर मखानी, मटर पनीर इत्यादी अनेक भारतीय पदार्थांमध्ये केला जातो. हा प्रथिने, कॅल्शियम आणि लोहाचा उत्तम स्रोत आहे. पनीरच्या नियमित सेवनाने शरीरातील रक्त वाढण्यास मदत होते. लिव्हर मजबूत राहतं. तसेच वाढत्या वयासोबत निर्माण होणाऱ्या समस्यांपासून बचाव करण्यास पनीर फायदेशीर ठरत. पनीरचे नियमित सेवन केल्याने सांधेदुखीची समस्या कमी होते. एका दिवसात २०० ग्रॅमहुन अधिक पनीर सेवन करु नये. एका वेळेत १०० ग्रॅम पनीर पुरेसं असते. रात्री उशिरा पनीर खाऊ नये. नेहमी वेगवेगळ्या भाज्यांसोबत मिक्स करुन पनीर खावं. त्यामधील प्रोटीन आणि फायबरमुळे आपलं पोट खूप वेळेसाठी भरलेलं जाणवत. आणि ते शरीरात खूप चांगल्या पद्धतीने पचवलं जात. हंगामी भाज्या आणि पनीर बरोबर प्रमाणात खाव्यात, कारण पनीरमध्ये सोडियमचे प्रमाण खूप असते जे भाज्यांमध्ये असलेल्या पोटॅशिअमसोबत मिसळून हाय फायबर डाएटमध्ये रुपांतर करत.

पनीर आणि चीज मध्ये काय फरक आहे?

पनीरला कॉटेज चीज म्हणूनही ओळखले जाते परंतु ते नेहमीच्या चीजपेक्षा वेगळे आहे. पनीरमध्ये इमल्सीफायर नसतात आणि ते घरगुती बनवले जाते, तर चीजमध्ये इमल्सीफायर असतात आणि ते दुधाच्या चरबीपासून बनवले जाते.

शाकाहारी पनीर खाऊ शकतात का?

बिलकुल! पनीर दुधापासून बनवले जाते जे स्वतः एक दुग्धजन्य पदार्थ आहे.

पनीर खाण्याचे फायदे तोटे

१. पनीर खाल्याने शरीरात ऊर्जा तयार होते. त्यामुळे पनीरचा हेल्दी फूडमध्ये समावेश होतो.

२. पनीरच्या सेवनाने आजारांपासून दूर राहता येत.

३. पनीरमध्ये असलेल्या प्रोटिन्स मुळे रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रणात राहते. तसेच ती झटकन वाढून कमी सुद्धा होत नाही.

४. शरीरातील फॅट्स कमी होऊन वजन कमी होते. वजन कमी करायचे असल्यास आहारात पनीर असलेल्या पदार्थांचा समावेश करा.

५. पनीरमध्ये कॅल्शियम जास्त असल्याने दात आणि हाडे मजबूत होतात. पण पनीरमध्ये कॅलरीजचे प्रमाण जास्त असल्यामुळे ज्यांना हृदयरोग, मधुमेह किंवा इतर काही त्रास जाणवत असेल तर त्यांनी डॉक्टरांच्या सल्ल्याने पनीर खावे.

६. पनीरचे जास्त प्रमाणात सेवन केल्यास कॉलेस्ट्रोल वाढण्याचा धोका असतो.

७. तसेच कच्च पनीर खाणं हे गरोदर महिलांसाठी नुकसानदायक ठरु शकते.

पनीरच्या सोप्या रेसिपी

पनीर दो प्याज

नेहमी तेच तेच खाऊन कंटाळा आला की भाजीला काहीतरी नवीन खावंसं वाटतं. अशावेळी तुम्ही काहीतरी नवीन म्हणून पनीरची छान भाजी बनवू शकता. घरात भाजीपाला नसेल किंवा भाजी काय करावं सुचत नसेल तर  हा उत्तम पर्याय आहे. पनीरची भाजी खायला चवदार, चविष्ट आणि उत्तम लागते. साधी पनीरची साधी भाजी बनवण्यापेक्षा तुम्ही पनीर दो प्याजा बनवू शकता. घरी पनीर दो प्याजा बनवण्यासाठी तुम्हाला फार खर्च लागणार नाही.  अगदी मोजक्या साहित्यात हा पदार्थ बनवून तयार होईल.

साहित्य:

१) पनीर - पाव किलो

२) दही- २ वाटी

३) बारीक चिरलेले कांदे- २

४) कांद्याचे मोठे काप - २ वाटी

५) लाल तिखट- २ चमचे

६) हळद- २ चमचे

४) कसुरी मेथी - २ ते ३ चमचे

५) तेल- गरजेनुसार

६) जीरं- २ चमचे

७) वेलची- १ ते २

८) गरम मसाला- २ चमचे

९) तमालपत्र - ५ ते ६

१०) आलं-लसणाची पेस्ट- २ ते ३ चमचे

११) मीठ – चवीनुसार

कृती:

ढाबास्टाईल पनीर दो प्याजा करण्यासाठी सगळ्यात आधी एका वाटीत दही घ्या. त्यात लाल तिखट, मीठ, हळद, कसुरी मेथी घालून छान पेस्ट बनवून घ्या. पनीर दह्याच्या मिश्रणात घोळवून घ्या. कढईत तेल गरम करायला ठेवून त्यात पनीरचे मिश्रण घालून परतवून घ्या. एका दुसऱ्या कढईत तेलात जीर, तमालपत्र,वेलची घाला त्यानंतर कांदे परतवून घ्या.त्यात आलं-लसणाची पेस्ट घाला, कांदे आणि आलं लसणाची पेस्ट परतवून घेतल्यानंतर त्यात टोमॅटोची प्यूरी घाला. मीठ, हळद, लाल तिखट, गरम मसाला घालून व्यवस्थित एकजीव करा. त्यात पनीर घालून पुन्हा एकजीव करा.  मग पाणी घालून पुन्हा कांद्याचे मोठे सारख्या आकाराचे काप घाला. त्यात गरम मसाला आणि मिरच्या, कोथिंबीर घाला. १० ते १५ मिनिटं शिजवल्यानंतर गॅस बंद करा. तयार आहे गरमागरम पनीर दो प्याजा ही चवदार भाजी तुम्ही चपाती, नान, भाकरी किंवा जीरा राईसबरोबर खाऊ शकता. साध्या भाताबरोबरही ही भाजी उत्तम लागेल.  भाताबरोबर खाण्यासाठी ही भाजी बनवल्यास तुम्हाला डाळ बनवावी लागणार नाही.

हरियाली पनीर स्टार्टर

कुठल्याही रेटॉरंटमध्ये गेल्यावर जेवणाच्या आधीची स्टार्टर डिश म्हणून पनीरलाच पसंती दिली जाते. स्टार्टर डिश मधील पनीर म्हणजे लहानांपासून ते मोठ्यांपर्यंत सगळ्यांच्याच आवडीचा विषय असतो. पनीरचे असंख्य पदार्थ बनवले जातात. जेवणामध्ये स्टार्टर पासून ते मेन कोर्सपर्यंत सगळ्याच गोष्टीत पनीरचा वापर केला जातो. चावायला त्रासदायक नसणारा, अगदी मऊ असणारा पनीर वेगवेगळ्या मसाल्यांमध्ये खूपच मस्त लागतो. पनीरचे स्टार्टर खाण्यात मज्जा काही औरच असते.

साहित्य: 

१. कोथिंबीर - १ कप

२. पुदिना - १ कप

३. लसूण - ६ ते ७ पाकळ्या

४. आलं - छोटा तुकडा

५. हिरवी मिरची - ५ ते ६

६. मीठ - चवीनुसार

७. दही - १ कप

८. पनीर - २०० ते ३०० ग्रॅम

९. तेल - ४ ते ५ टेबलस्पून

कृती:

१. सर्वप्रथम, एका मिक्सरच्या भांड्यात कोथिंबीर, पुदिना, लसूण, आल्याचा छोटा तुकडा, हिरवी मिरची, मीठ, दही हे सर्व घालून ते मिश्रण पातळसर वाटून घ्यावे.

२. आता हे मिश्रण मिक्सरच्या भांड्यातून काढून मोठ्या बाऊलमध्ये ओतून घ्यावे.

३. पनीरचे चौकोनी लहान तुकडे करून घ्यावेत.

४. आता या मिक्सरमध्ये वाटून घेतलेल्या पातळसर मिश्रणात पनीरचे लहान तुकडे बुडवून घ्यावेत. किमान १५ ते २० मिनिटे पनीरचे तुकडे या मिश्रणात बुडवून ठेवावे.

५. त्यानंतर एका पॅनमध्ये तेल किंवा आपल्या आवडीनुसार बटर घालून घ्यावे.

६. आता कोथिंबीर, पुदिन्याच्या पेस्टमध्ये मॅरीनेट करून घेतलेले पनीरचे तुकडे एक एक करून तेलावर अलगद सोडावे.

७. हे पनीरचे तुकडे दोन्ही बाजुंनी खरपूस भाजून घ्यावेत.

पनीर दोन्ही बाजुंनी खरपूस भाजून झाल्यानंतर गरमागरम खाण्यासाठी सर्व्ह करावे.

पनीर कटलेट

साहित्य:

300 ग्रॅम किसलेले चीज

1 मोठा बटाटा उकडलेला मॅश व चिरलेली हिरवी मिरची

1 टीस्पून किसलेले आले

4 चमचे कॉर्नफ्लोर

3/4 टीस्पून लाल मिरची पावडर

1/4 टीस्पून गरम मसाला

1/4 टीस्पून काळी मिरी पावडर

1/2 टीस्पून जिरे पावडर

3/4 टीस्पून मीठ किंवा चवीनुसार

कोथिंबीर ताजी चिरलेली

पीठ पेस्ट/स्लरी बनवण्यासाठी: • 2 चमचे पीठ 1/4 टीस्पून मीठ,

कोटिंगसाठी: ब्रेडक्रंब.

पनीर कटलेट कसा बनवायचा:

1. मिक्सिंग बाऊलमध्ये किसलेले चीज, उकडलेले बटाटे, तिखट, गरम मसाला, काळी मिरी,

जिरे पूड, किसलेले आले, हिरवी मिरची १-२ टीस्पून मीठ, ताजी चिरलेली कोथिंबीर घालून मिक्स करा.

2. शेवटी, बांधण्यासाठी 2 चमचे कॉर्नफ्लोअर घाला. ते चांगले मिसळा

3. जर मिश्रण चिकट असेल तर तुम्ही ब्रेडचे तुकडे घालू शकता.

4. पनीरच्या मिश्रणाचा थोडासा भाग घ्या आणि त्याला टिक्कीसारखा गोल आकार द्या.

5. तुम्हाला आवडणारा कोणताही आकार तुम्ही देऊ शकता.

6. उर्वरित कटलेट बनविण्यासाठी समान प्रक्रिया पुन्हा करा.

तयार करण्याची कृती:

1. एका भांड्यात पीठ आणि मीठ घाला. आता आवश्यकतेनुसार पाणी घालून पातळ पीठ बनवा. गुठळ्या न होता ते चांगले मिसळा.

2. आता प्रत्येक पनीर कटलेट पिठाच्या पिठात एक एक करून बुडवा आणि नंतर ब्रेडक्रंचने कोट करा.

 3. पनीरचे उर्वरित कटलेट त्याच पद्धतीने तयार करा.

4. तुम्ही सर्व कोटेड पनीर कटलेट फ्रीजमध्ये 30 मिनिटे ठेवू शकता जेणेकरून ते घट्ट होईल किंवा तुमच्याकडे जास्त वेळ नसेल तर लगेच तळून घ्या.

5. मध्यम आचेवर एका कढईत पुरेसे तेल गरम करा, तेल गरम झाले की, पनीरचे कटलेट्स एकामागून एक गरम तेलात टाका आणि कटलेट्स अधूनमधून ढवळत गोल्डन ब्राऊन रंग येईपर्यंत तळून घ्या.

6. कटलेट बॅचमध्ये तळून घ्या, पॅनमध्ये जास्त गर्दी करू नका.

7. त्यांना शोषक कागदावर काढा.

8. कोणत्याही हिरव्या चटणी किंवा टोमॅटो केचपसोबत गरम पनीर कटलेट सर्व्ह करा.

पालक पनीर

पनीरपासून बनणा-या सर्व डिशेपैकी पालक पनीर ही सर्वात लोकप्रिय रेसिपी आहे. शिवाय ही खूप पौष्टिक सुद्धा आहे. पालकामध्ये आयर्न आणि पनीरमध्ये प्रोटीनची भरपूर मात्रा असल्यामुळे ही डिश नक्कीच खूप यम्मी आणि हेल्दी आहे. तुम्ही ही डिश नान, पराठा आणि जीरा राईसोबत सर्व्ह करू शकतात.

साहित्य:

2 वाटी पालक

1 वाटी कांदा

1 चमचा फ्रेश क्रीम

1 वाटी टोमॅटो पेस्ट

1.2 चमचे जिरे

1 चमचा रेड चिली पावडर

1 चमचा तूप

1 चमचा लसूण

आवश्यकतेनुसार मीठ

आवश्यकतेनुसार हिरव्या मिरच्या

250 ग्रॅम पनीर

आवश्यकतेनुसार पाणी

कृती:

1: पालकची जुडी स्वच्छ निवडून धुवून ५ ते ६ मिनिट उकळत्या पाण्यात शिजवून घ्या. आणि थंड व्हायला ठेवून द्या. उकळेल पाणी फेकून देऊ नका, यात खूप पौष्टिक घटक असतात, शिवाय ते तुम्ही भाजीच्या ग्रेव्हीत सुद्धा वापरू शकतात. आता त्यात २ हिरव्या मिरच्या घालून त्याची मिक्सरमध्ये पातळ पेस्ट करुन घ्या.

2: एका पॅनमध्ये साजूक तूप, अर्धा चमचा जीरे आणि बारीक चिरलेले लसूण घाला आणि लसूण जरा लालसर होईपर्यंत परतून घ्या. आता त्यात कांद्याची पेस्ट घालून मिश्रण दोन मिनिटे चांगले परतून घ्या.

3: आता मिश्रणात टोमॅटोची पेस्ट घालून सर्व सामग्री मंद आचेवर 4 ते 5 मिनिट परतून घ्या. पुढे, त्यात मीठ, लाल तिखट घाला आणि 3 ते 4 मिनिट शिजवून घ्या.

4: मिश्रणात पालकची पेस्ट घालून सगळ्या गोष्टी व्यवस्थित मिक्स करुन 3 ते 4 मिनिट शिजवा आणि त्यात थोडं पाणी देखील मिक्स करा.

5: आता तयार झालेल्या पेस्टमध्ये ताज्या पनीरचे तुकडे घालून दोन मिनिटे शिजवून घ्या. हॉटेल स्टाईल पनीरची भाजी तयार आहे. पालक पनीर सर्व्ह करण्याआधी त्यामध्ये फ्रेश क्रिम घाला. नान, जीरा राईस किंवा चपातीसोबत तुम्ही हे सर्व्ह करू शकतात.

पनीर मखनी बिर्याणी

स्वादिष्ट पनीर मखनी किंवा पनीर बटर मसाला सॉससह वाळलेल्या मेथीच्या पानांच्या सौम्य चवसह बनवलेली समृद्ध आणि मलईदार प्रेशर कुकर बिर्याणी. केवळ एका सर्व्हिंगसह याला खाणे थांबवणे कठीण आहे.

साहित्य:

२ चमचे लोणी

1 टीस्पून जिरे

एक कांदा प्युअर झाल्यावर साधारण १ कप प्युअर करा

½ कप टोमॅटो प्युरी, मी दुकानातून विकत घेतलेली वापरली.

१ टीस्पून आले-लसूण पेस्ट

1.5 टीस्पून लाल तिखट

१ टीस्पून गरम मसाला

½ टीस्पून तंदुरी मसाला

२ टीस्पून साखर

1.5 टीस्पून मीठ

4 चमचे दूध, कोमट

पाच केशर स्ट्रँड

8 औंस पनीर, चौकोनी तुकडे करा

१ चमचा सुकी मेथीची पाने, कसुरी मेथी

दहा अख्खे काजू.

2 चमचे कोथिंबीर, बारीक चिरून

1.25 कप पाणी, वाटून (1 + ¼ कप)

1 कप बासमती तांदूळ धुऊन 20 मिनिटे भिजवून ठेवा

कृती:

तांदूळ धुवून २० मिनिटे पाण्यात भिजत ठेवा आणि नंतर काढून टाका.

काजू कोमट पाण्यात किमान 20 ते 30 मिनिटे भिजत ठेवा. पाणी काढून टाकावे. नंतर 3 ते 4 चमचे पाणी घालून पेस्टमध्ये बारीक करा आणि बाजूला ठेवा. काजू बारीक करताना पूर्ण ¼ कप पाणी घालू नका.

उरलेले 1 कप पाणी मिक्सर जार स्वच्छ धुण्यासाठी वापरा आणि बाजूला ठेवा.

केशर 4 चमचे कोमट दुधात 20 मिनिटे भिजवा.

कांदा बारीक चिरून घ्या आणि बारीक प्युरीमध्ये बारीक करा - कांदा बारीक करताना पाणी घालण्याची गरज नाही.

प्रेशर कुकर गरम करून बटर वितळवून घ्या.

नंतर त्यात जिरे, कांद्याची पेस्ट आणि आले-लसूण पेस्ट घाला. कच्चा वास जाईपर्यंत शिजवा. मला सुमारे 8 मिनिटे लागली.

नंतर टोमॅटो प्युरी, लाल तिखट, गरम मसाला, तंदूरी मसाला, साखर आणि मीठ घाला - 3 ते 4 मिनिटे शिजवा.

नंतर चिरलेला पनीर आणि कसुरी मेथी घाला. चांगले मिसळा.

आता काजूची प्युरी आणि मिक्सर जार स्वच्छ धुण्यासाठी वापरलेले राखीव पाणी 1 कप घाला.

नंतर तांदूळ, कोथिंबीर आणि केशर दूध घाला. हलक्या हाताने मिसळा.

प्रेशर कुकरचे झाकण बंद करा आणि वजन ठेवा.

एका शिट्ट्यापर्यंत शिजवा आणि एका शिट्ट्यानंतर गॅस कमी करा (संख्या स्केलवर ते 2 आहे) आणि 5 मिनिटे शिजवा. नंतर गॅस बंद करा.

दबाव नैसर्गिकरित्या सोडू द्या. प्रेशर कुकरचे झाकण उघडल्यानंतर तांदूळ ५ मिनिटे थंड होऊ द्या.

नंतर काट्याने फुगवून रायत्यासोबत गरमागरम सर्व्ह करा.

सारांश

पनीर काहींना खूप आवडते तर काहींना अजिबात नाही. दूध हा मूळ घटक असल्याने मात्र पनीर आरोग्यासाठी अतिशय उपयुक्त असते. प्रथिनयुक्त असा हा पदार्थ आहारात असणे अतिशय आवश्यक आहे. पनीरमध्ये कॅल्शियम, फॉस्फोरस, पोटॅशियम, झिंक सुद्धा चांगल्या प्रमाणात असल्याने पनीर खाणं आरोग्यासाठी चांगलं असतं. ज्या नागरिकांच्या शरीरात ऍसिडचे प्रमाण वाढलेलं असतं, त्यांना प्रोटीन न खाण्याचा सल्ला दिला जातो. जे नियमित व्यायाम करतात त्यांना पनीर खाण्याची आवश्यकता असते.

कृपया लक्षात असू द्या

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. वाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती. येथे दिलेली माहिती धार्मिक श्रद्धा आणि लोकश्रद्धेवर आधारित आहे, याला कोणताही शास्त्रीय पुरावा नाही. सर्वसामान्यांची आवड लक्षात घेऊन ती येथे सादर केली आहे.