दरवर्षी अक्षय तृतीयाचा सण वैशाख महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या तृतीयेच्या दिवशी येतो | श्रद्धानुसार अक्षय तृतीयेवर खरेदी केलेल्या वस्तू घरात संपत्ती वाढवतात | अक्षय तृतीयेला भगवान विष्णूची उपासना केल्याने सर्व पाप दूर होतात आणि जीवनात आनंद आणि समृध्दी वाढते | देव आणि पितर यांना उद्देशून या तिथीस जे कर्म केले जाते, ते सर्व अक्षय (अविनाशी) होते

अक्षय तृतीया

 

अक्षय तृतीयाचे व्रत

दरवर्षी अक्षय तृतीयाचा सण वैशाख महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या तृतीयेच्या दिवशी येतो. धार्मिक मान्यतेनुसार अक्षय तृतीयाचे व्रत खूप महत्वाचे आहे, शुभ कामेही ह्या दिवशी सुरू केली जातात. भविष्य पुराणानुसार, सत्ययुग, त्रेता आणि कलियुगाची सुरुवात अक्षय्य तृतीयेला झाली आणि द्वापर युगाची समाप्तीही याच तिथीला झाली. सत्ययुगात भगवान विष्णूने मत्स्य, हयग्रीव, कूर्म, वराह आणि नरसिंह असा अवतार घेतला, तर त्रेतायुगात भगवान विष्णूने वामन, परशुराम आणि भगवान श्री राम म्हणून अवतार घेतला आणि अधर्मावर धर्माचा विजय मिळवला. अशा स्थितीत अक्षय्य तृतीयेच्या दिवशी श्री हरींच्या परशुराम अवताराची पूजा करणाऱ्यांना काही वेळा पूर्वजांचा आशीर्वाद मिळतो आणि या दिवशी मिळालेला आशीर्वाद अत्यंत फलदायी मानला जातो. श्रद्धानुसार अक्षय तृतीयेवर खरेदी केलेल्या वस्तू घरात संपत्ती वाढवतात. दरवर्षी वैशाख महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या तृतीया तिथीला अक्षय तृतीया म्हणतात. सनातन धर्मानुसार हा दिवस खूप खास आहे कारण या दिवशी भगवान विष्णूची पूजा केली जाते. विष्णू पुराणानुसार भगवान विष्णूचा प्रिय महिना वैशाख महिना आहे आणि या महिन्यात भगवान विष्णूची पूजा करणे अत्यंत फायद्याचे मानले जाते. अक्षय तृतीयेला भगवान विष्णूची उपासना केल्याने सर्व पाप दूर होतात आणि जीवनात आनंद आणि समृध्दी वाढते. एवढेच नव्हे तर भगवान परशुरामचा जन्म अक्षय तृतीयेला  झाला होता, म्हणून हा दिवस भगवान परशुराम जयंती म्हणूनही साजरा केला जातो. अक्षय्य तृतीयेला लोक सोन्या-चांदीच्या वस्तू खरेदी करतात. असे मानले जाते की या दिवशी अशा वस्तू खरेदी केल्यास घरातील संपत्ती वाढते आणि भगवान विष्णू आणि देवी लक्ष्मीचा आशीर्वाद मिळतो. असे म्हणतात की अक्षय्य तृतीयेवर कोणतेही शुभ कार्य सुरू केले जाऊ शकते आणि यासाठी शुभ मुहूर्त पाहण्याची गरज नाही. मान्यतेनुसार अक्षय्य तृतीयेवर दान व पुण्य यासारखे शुभ कार्य केल्यास अक्षय फळ मिळते. सोन्या-चांदीच्या वस्तू खरेदी केल्यास घराच्या संपत्तीत वाढ होते आणि सुख आणि समृद्धी मिळते . अक्षय तृतीयेवर भगवान विष्णू आणि आई लक्ष्मीची उपासना करणे अत्यंत शुभ आहे. भगवान परशुरामांची उपासना करणे देखील अत्यंत फायदेशीर मानले जाते.

अक्षय तृतीया या दिवशी दान करण्याचे महत्त्वअर्थ

श्रीकृष्ण म्हणतात हे युधिष्ठिरा, अक्षय तृतीया तिथीस केलेले दान आणि हवन क्षयाला जात नाही; म्हणून हिला मुनींनी ‘अक्षय तृतीया’ असे म्हटले आहे. देव आणि पितर यांना उद्देशून या तिथीस जे कर्म केले जाते, ते सर्व अक्षय (अविनाशी) होते.

अक्षय (अक्षय्य) तृतीयेला केलेले दान कधीही क्षयाला जात नाही. त्यामुळे या दिवशी केलेल्या दानातून पुष्कळ पुण्य मिळते. पुष्कळ पुण्य मिळाल्यामुळे जिवाने पूर्वी केलेले पाप न्यून होते आणि त्याचा पुण्यसाठा वाढतो. एखाद्या जिवाचे पूर्वीचे कर्म चांगले असल्यास त्याचा पुण्यसाठा वाढतो. यामुळे जिवाला स्वर्गप्राप्ती होऊ शकते; परंतु साधकांना पुण्य मिळवून स्वर्गप्राप्ती करायची नसते, तर त्यांना ईश्वरप्राप्ती करायची असते. यामुळे साधकांनी सत्पात्रे दान करणे आवश्यक असते. येथे सत्पात्रे दान, म्हणजे जेथे अध्यात्मप्रसारासमवेत राष्ट्र आणि धर्म यांसाठी कार्य केले जाते, अशा सत्‌च्या कार्यात दान करणे. सत्पात्रे दान केल्यामुळे दान करणार्‍याला पुण्य मिळणार नाही, तर दानाचे कर्म हे अकर्म कर्म होईल. त्यामुळे त्याची आध्यात्मिक उन्नती होईल. आध्यात्मिक उन्नती झाल्यामुळे साधक स्वर्गलोकात न जाता उच्च लोकांत जाईल.’ – ईश्वर

धनाचे दान

वर उल्लेखिल्याप्रमाणे सत्पात्रे दान संत, धार्मिक कार्य करणार्‍या व्यक्ती, धर्मप्रसार करणार्‍या आध्यात्मिक संस्था, धर्माविषयीचे उपक्रम आदींना वस्तू वा द्रव्य रूपाने दान करावे.

तनाचे दान

धर्माविषयीच्या उपक्रमांत सहभागी होणे, हे तनाचे दान होय. यासाठी देवतांचे विडंबन, धार्मिक उत्सवांतील अपप्रकार इत्यादी रोखावे.

मनाचे दान

कुलदेवतेचा जप करणे, तिला प्रार्थना करणे यांद्वारे मन अर्पण (दान) करावे.

अक्षय्य तृतीयेची कथा

प्राचीन काळी धरमदास नावाचा एक वैश्य होता जो सद्गुणी आणि देव आणि ब्राह्मणांवर विश्वास ठेवणारा होता. त्यांचे कुटुंब खूप मोठे होते. त्यामुळे तो नेहमी चिंतेत असायचा. या व्रताचे महत्त्व त्यांनी कोणाकडून तरी ऐकले. नंतर हा सण आला तेव्हा त्यांनी गंगेत स्नान केले आणि विधीप्रमाणे देवी-देवतांची पूजा केली. ब्राह्मणांना चेंडू लाडू, पंखे, पाण्याने भरलेले घागरी, जव, गहू, मीठ, सत्तू, दही, तांदूळ, गूळ, सोने, कपडे इत्यादी दिव्य वस्तू दान केल्या. पत्नीने वारंवार नकार देऊनही, आपल्या कुटुंबियांची काळजी आणि वृद्धापकाळामुळे अनेक व्याधींनी ग्रासलेले असतानाही त्यांनी धार्मिक कार्य आणि परोपकार याकडे पाठ फिरवली नाही. हा वैश्य दुसऱ्या जन्मात कुशावतीचा राजा झाला. अक्षय्य तृतीयेच्या दानाच्या प्रभावामुळे ते खूप श्रीमंत आणि प्रसिद्ध झाले. श्रीमंत असूनही त्यांचे मन धर्मापासून कधीच विचलित झाले नाही. अक्षय्य तृतीयेच्या दिवशी ही कथा ऐकल्याने अक्षय पुण्य प्राप्ती होते.

भगवान विष्णु-लक्ष्मीचे व्रत आणि पूजा

अक्षय्य तृतीयेच्या दिवशी नवीन वस्तू खरेदी करणे खूप शुभ मानले जाते, विशेषत: या दिवशी सोने किंवा दागिने बनवलेल्या वस्तू खरेदी करणे खूप शुभ मानले जाते. या दिवशी व्रत पाळल्याने आणि विधीनुसार पूजा केल्याने व्यक्तीला भगवान विष्णू आणि माता लक्ष्मीचा आशीर्वाद तर मिळतोच शिवाय बुद्धी आणि ज्ञानाचा आशीर्वादही मिळतो. असे मानले जाते की या दिवशी भगवान कुबेर यांनी देवी लक्ष्मीला संपत्तीसाठी प्रार्थना केली होती, ज्यावर प्रसन्न होऊन देवी लक्ष्मीने त्यांना संपत्ती आणि सुखाचा आशीर्वाद दिला होता.

अक्षय्य तृतीयेला काय करावे

अक्षय्य तृतीयेला दान करणाऱ्या व्यक्तीला वैकुंठ धाममध्ये स्थान मिळते. त्यामुळे या दिवशी दान आणि दान करणे अत्यंत महत्त्वाचे मानले जाते. या दिवशी गंगास्नानानंतर जवाचे दान करावे. याने मनुष्याची सर्व पापे नष्ट होतात.

अक्षय्य तृतीयेला कलशाचे दान आणि पूजा केल्याने शाश्वत फळ मिळते. पाण्याने भरलेला हा कलश दान केल्याने ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश यांचे आशीर्वाद प्राप्त होतात. माणसाला समाधान मिळते आणि नऊ ग्रहांची शांती होते.

धार्मिक मान्यतेनुसार अक्षय्य तृतीयेच्या दिवशी श्री रामचरित मानसाचे पठण केलेच पाहिजे. यासोबतच भगवान विष्णूच्या दशावताराची कथाही पाठ करावी.

अक्षय्य तृतीयेला तुळशीच्या मुळावर दूध टाकावे. भगवान विष्णूची पूजा तुळशीच्या पानांशिवाय अपूर्ण मानली जाते. असे केल्याने भगवान विष्णूचा विशेष आशीर्वाद प्राप्त होतो.

अक्षय्य तृतीयेला काय करू नये

अक्षय्य तृतीयेच्या दिवशी कोणी गरजू व्यक्ती आला तर त्याला रिकाम्या हाताने जाऊ देऊ नका. अक्षय्य तृतीयेच्या दिवशी केलेले दान शुभ फल देते.

अक्षय्य तृतीया हा शुभ कर्म करण्याचा दिवस आहे, या दिवशी कोणाला त्रास होईल असे काहीही करू नका. तसेच कोणाशीही कडू बोलणे चांगले मानले जात नाही. या दिवशी स्वार्थी कृत्ये करावीत.

अक्षय्य तृतीयेचा सण रविवारी येत आहे, या दिवशी तुळशीची पाने तोडू नयेत. भगवान विष्णूला तुळशी अर्पण करण्यासाठी, एक दिवस अगोदर तुळशीचे तुकडे करून ठेवा. या दिवशी तुळशीपूजनाचे विशेष महत्त्व मानले जाते.

सारांश

अक्षय (अक्षय्य) तृतीया साडेतीन मुहुर्तांपैकी एक आहे. याच दिवशी त्रेतायुगाला प्रारंभ झाला. या दिवसाने एका कलहकालाचा अंत आणि दुसर्‍या युगाच्या सत्ययुगाचा प्रारंभ, अशी संधी साधलेली असल्यामुळे अक्षय (अक्षय्य) तृतीया या संपूर्ण दिवसाला ‘मुहूर्त’ म्हणतात. मुहूर्त केवळ एका क्षणाने साधलेला असला, तरी संधीकालामुळे त्याचा परिणाम २४ घंट्यांपर्यंत कार्यरत असल्याने तो संपूर्ण दिवस शुभ मानला जातो; म्हणूनच अक्षय तृतीया या दिवसाला `साडेतीन मुहुर्तांतील एक मुहूर्त’ मानले जाते.

कृपया महत्वाची सूचना आपल्यासाठी

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. वाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती.