विद्यार्थी त्यांचे शालेय शिक्षण सहज पूर्ण करतात पण १२ वी नंतर काय करावे व काय नाही याविषयी त्यांच्या मनात अनेक शंका असतात | शिक्षणाच्या खर्चाचा विचार करा | बारावीनंतर वाणिज्य शाखेतील विद्यार्थ्यांसाठी करिअरच्या संधी | कला शाखेतील करिअरच्या संधी | विज्ञान शाखेतील करिअरच्या संधी

बारावीनंतर काय?

 

करीयर अभ्यासक्रम रोजगार

प्रत्येक विद्यार्थ्यांसाठी करिअर खूप महत्वाचे असते. विद्यार्थी त्यांच्या क्षमतेनुसार त्यांचे करिअर निवडतात. बहुतेक विद्यार्थी विविध परीक्षांमध्ये यशस्वी होण्यासाठी परीक्षेच्या तयारीत व्यस्त असतात. काही विद्यार्थी स्वप्नातील नोकरी मिळविण्यासाठी परीक्षेची तयारी करतात. काही देशातील सर्वोच्च संस्थांमध्ये प्रवेश मिळविण्यासाठी परीक्षा देतात. या परीक्षांमध्ये यश मिळविण्यासाठी विद्यार्थी परिश्रमपूर्वक अभ्यास करतात. कठोर परिश्रमानंतर विद्यार्थ्यांना यश मिळते.नोकरी ही ठराविक कॉलेज मध्ये प्रवेश घेतल्यावर मिळेल असे नसते. आपण अभ्यासात हुशार असायला पाहिजे आणि कॉलेज मध्ये असतानाच नोकर भरती साठी आवश्यक अभ्यासक्रम चालू करा. तुम्हाला लवकर नोकरी लागेल. आणि ज्या विषयामध्ये तुम्हाला आवड आहे तेच करीयर निवडा. बारावी पूर्ण केल्यानंतर करिअरचा मार्ग निवडणे हे तुमच्या आवडी, सामर्थ्य आणि दीर्घकालीन उद्दिष्टांवर अवलंबून असते. तुम्‍हाला कशाची आवड आहे आणि तुमच्‍या कौशल्य आणि मूल्यांशी काय संरेखित आहे याचा विचार करण्‍याची आवश्‍यकता आहे. तुम्हाला करिअरची निवड करण्यात आणि अर्थपूर्ण रोजगार मिळवून देणारे कॉलेज शोधण्यात मदत करण्यासाठी येथे काही पावले आहेत:

स्व-मूल्यांकन: आपल्या आवडी, सामर्थ्य आणि मूल्ये यांचे प्रतिबिंबित करा. तुम्हाला कशाची आवड आहे? तुम्ही कोणत्या विषयात प्राविण्य मिळवता? तुमच्या आवडी आणि कौशल्ये ओळखणे तुमच्या करिअर निवडीचे मार्गदर्शन करू शकते.

संशोधन करिअर: विविध करिअर पर्याय एक्सप्लोर करा. तुम्हाला काय रोमांचक आणि समाधानकारक वाटतं याचा विचार करा. त्या क्षेत्रातील नोकरी बाजार, रोजगाराच्या शक्यता आणि संभाव्य पगार पहा.

शैक्षणिक उद्दिष्टे: तुमच्या निवडलेल्या करिअरसाठी आवश्यक शिक्षणाची पातळी निश्चित करा. काही करिअरसाठी बॅचलर पदवी आवश्यक असू शकते, तर इतरांना व्यावसायिक प्रशिक्षण किंवा सहयोगी पदवी आवश्यक असू शकते.

महाविद्यालयाची निवड: संशोधन महाविद्यालये किंवा संस्था जे तुमच्या निवडलेल्या करिअरशी संबंधित कार्यक्रम देतात. त्यांच्या दर्जेदार शिक्षणासाठी ओळखल्या जाणाऱ्या मान्यताप्राप्त संस्था शोधा.

कार्यक्रम मान्यता: तुम्ही निवडलेले महाविद्यालय आणि कार्यक्रम मान्यताप्राप्त असल्याची खात्री करा. मान्यता हे सुनिश्चित करते की संस्था विशिष्ट शैक्षणिक मानकांची पूर्तता करते, जी नोकरीच्या संधींसाठी आवश्यक असू शकते.

आर्थिक बाबी: शिक्षणाच्या खर्चाचा विचार करा. तुमच्या शिक्षणासाठी निधीसाठी शिष्यवृत्ती, आर्थिक मदत किंवा अनुदान शोधा. महाविद्यालयीन खर्चाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी आर्थिक योजना बनवा.

इंटर्नशिप आणि व्यावहारिक अनुभव: त्यांच्या अभ्यासक्रमाचा भाग म्हणून इंटर्नशिप किंवा व्यावहारिक अनुभव देणारी महाविद्यालये शोधा. वास्तविक जगाचा अनुभव मिळवणे तुमच्या भविष्यातील नोकरीच्या शोधासाठी मौल्यवान असू शकते.

नेटवर्किंगच्या संधी: काही महाविद्यालयांचे उद्योग व्यावसायिकांशी मजबूत संबंध आहेत आणि नेटवर्किंगच्या संधी देतात. पदवीनंतर नोकरी शोधण्यात नेटवर्किंग महत्त्वपूर्ण ठरू शकते.

रोजगार सहाय्य: महाविद्यालयाच्या करिअर सेवांबद्दल चौकशी करा. काही महाविद्यालयांमध्ये करिअर केंद्रे आहेत जी नोकरी शोध सहाय्य, पुनर्संचयित इमारत आणि मुलाखतीची तयारी देतात.

कॅम्पसला भेट द्या: शक्य असल्यास, तुम्हाला स्वारस्य असलेल्या कॉलेजच्या कॅम्पसला भेट द्या. यामुळे तुम्हाला कॉलेजच्या वातावरणाची आणि संस्कृतीची जाणीव होण्यास मदत होईल.

समुपदेशकांचा सल्ला घ्या: हायस्कूल समुपदेशक, करिअर समुपदेशक किंवा तुमच्या निवडलेल्या क्षेत्रातील व्यावसायिकांकडून सल्ला घ्या. ते मार्गदर्शन आणि शिफारसी देऊ शकतात.

ध्येय निश्चित करा: अल्पकालीन आणि दीर्घकालीन उद्दिष्टे निश्चित करा. ही उद्दिष्टे तुम्हाला तुमच्या शिक्षणावर आणि करिअरच्या उद्दिष्टांवर लक्ष केंद्रित करण्यात मदत करू शकतात.

बारावीनंतर हे आहेत टॉप करिअर ऑप्शन

विज्ञान शाखेतील करिअरच्या संधी:

जर तुम्ही विज्ञान शाखेचे विद्यार्थी आहात, तर तुम्ही पुढे B.Sc पदवीधर होऊ शकता. यामध्ये तुम्हाला रसायनशास्त्र, भौतिकशास्त्र, गणित, जीवशास्त्र यांसारखे विषय किंवा यापैकी एक विषय निवडून त्यात पदवीधर होऊ शकता. तसेच पुढील अभ्यासक्रमासाठी तुम्ही एखाद्या नामांकित युनिव्हर्सिटीतून M.Sc देखील करू शकता.

बारावी उत्तीर्ण झालेले विद्यार्थी अभियांत्रिकीमध्ये आपले भविष्य घडवू शकतात तसेच आयआयटी आणि जेईई परीक्षेची तयारी करू शकतात. जर तुम्हाला अभियांत्रिकीचे शिक्षण घ्यायचे नसेल तर ते B.Sc, BA, ग्रॅज्युएशन आणि हॉटेल मॅनेजमेंट कोर्स करू शकतात.

बारावीनंतर कला शाखेतील करिअरच्या संधी:

खरंतर कला शाखेतील विद्यार्थ्यांसाठी बरेच करिअर ऑप्शन्स आहेत. जे तुमची आवडही जोपासण्यास मदत करतील तसेच तुम्हाला करिअरचा नवा मार्गही निर्माण करून देतील.

B.F.A (बॅचलर ऑफ फाईन आर्टस्)

B.J.M. (बॅचलर ऑफ जर्नालिझम अँड मास कम्युनिकेशन)

B.SW (बॅचलर ऑफ सोशल वर्क)

B.A (बॅचलर ऑफ आर्ट्स )

B.El.Ed (बॅचलर ऑफ एलिमेंटरी एज्युकेशन)

इंटिग्रेटेड लॉ कोर्स: लॉ अर्थात कायद्याच्या क्षेत्रात शिक्षण घेण्याचा एकूण कालावधी हा पाच वर्षांचा असतो. यात विविध कायदा प्रकारच्या कायद्याच्या क्षेत्रांचा समावेश असतो. उदाहरणार्थ वनविषयक कायदे, आयपीसी [IPC], ग्राहक संरक्षण कायदा, व्यावसायिक कायदा इत्यादी.

B. P. ED (बॅचलर ऑफ फिजिकल एज्युकेशन)

B.E.M (बॅचलर ऑफ इवेंट मॅनेजमेंट)

B.B.A. (बॅचलर ऑफ बिझनेस ऍडमिनिस्ट्रेशन): फक्त वाणिज्य शाखेतीलच नव्हे तर कला शाखेचे विद्यार्थी सुध्दा या क्षेत्रात करिअर घडवू शकतात.

B.H.M. (बॅचलर ऑफ हॉटेल मॅनेजमेंट)

B.M.M. (बॅचलर इन मास मीडिया)

फॅशन डिझायनिंग

होम सायन्स

इंटिरियर डिजाइनिंग

ग्राफिक डिझाईन

ट्युरिझम कोर्स

तसेच स्वतःचा वेगळा व्यवसाय देखील करू शकतात.

बॅचलर ऑफ आर्ट्स: अनेक वर्षांपासून कला शाखेतून बारावी पूर्ण केलेल्यांची पहिली पसंती बॅचलर ऑफ आर्ट्स (BA) ही आहे. हा अभ्यासक्रम भारतातील प्रत्येक विद्यापीठात मोठ्या प्रमाणात शिकवला जातो. या कोर्समध्ये विद्यार्थी इतिहास, भाषा, साहित्य, तत्त्वज्ञान, इतर मानविकी क्षेत्रे, संप्रेषण, मानववंशशास्त्र, भूगोल, सामाजिक विज्ञान आणि भाषाशास्त्र यासह अनेक विषयांमधून त्यांच्या अभ्यासाचे क्षेत्र निवडू शकतात आणि नंतर विशिष्ट विषयाचे प्राध्यापक होऊ शकतात.

बीए एलएलबी (BA LLB): अभ्यासक्रमात विद्यार्थ्यांना कायद्याबरोबरच मानवतेचे विषय शिकवले जातात. जेणेकरून विद्यार्थ्यांना कायदेशीर संकल्पना तसेच सामाजिक, राजकीय आणि आर्थिक पैलूंबद्दल समज विकसित करता येईल. त्यात आंतरराष्ट्रीय कायदाही शिकवला जातो. हा कोर्स करून तुम्ही तुमचे उत्तम करिअर करू शकता.

बी एच एम: BHM अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी प्रत्येक कॉलेजचे वेगवेगळे निकष आहेत. बीएचएम पदवी अभ्यासक्रमात प्रवेश घेण्यासाठी उमेदवार किमान 12वी उत्तीर्ण असावा लागतो. काही महाविद्यालयांमध्ये बारावीत विद्यार्थ्याकडून 50 ते 60 टक्के गुणांची मागणी केली जाते. यामध्ये हॉटेलचे कामकाज आणि व्यवस्थापनाशी संबंधित सर्व गोष्टी तपशीलवार शिकवल्या जातात. BHM हा देशात एक उत्तम करिअर पर्याय म्हणून उदयास येत आहे.

बीबीए: तुमचे व्यवसाय आणि व्यवस्थापन कौशल्य चांगले असल्यास हा कोर्स तुमच्यासाठी सर्वात उत्तम पर्याय ठरू शकतो. तुमच्या विशेषतेनुसार तुम्ही फायनान्स, मार्केटिंग, ऑपरेशन्स किंवा इतर क्षेत्रात स्पेशलायझेशन घेऊ देखील शकता. यानंतर, एमबीए करून तुम्ही मोठ्या जागतिक स्तरावरील कंपन्यांमध्ये सर्वोत्तम पॅकेज देखील मिळवू शकता.

टूर आणि ट्रॅव्हल: जर तुम्हाला प्रवासाची आवड असेल, जसे की नवीन ठिकाणे शोधणे, तर तुम्ही पर्यटन उद्योगाचा अवलंब करू शकता. अनेक विद्यापीठे या विषयावर अभ्यासक्रम देतात. तुम्ही बीए इन ट्रॅव्हल अँड टुरिझम मॅनेजमेंट, बीबीए इन टूर अँड ट्रॅव्हल मॅनेजमेंट, बीए ऑनर्स इन टूर अँड ट्रॅव्हल, बीए इन टुरिझम स्टडीज असे कोर्स करू शकता. यानंतर आपण इच्छित असल्यास, आपण स्थापित कंपनीमध्ये सामील होऊ शकता आणि काम करू शकता. संच तुम्ही फ्रीलान्स म्हणून काम देखील करू शकता किंवा आपली स्वतःची एजन्सी सुरू सुद्धा करू शकता.

बारावीनंतर हे टॉप-5 कोर्स करा, लाखात पगार मिळेल:

बारावी उत्तीर्ण झाल्यानंतर विद्यार्थ्यांना कोणत्या क्षेत्रात करिअर करायचे याबाबत संभ्रम असतो. जर वाणिज्य शाखेतून तुम्ही बारावी पूर्ण केली असेल तर तुम्ही बारावीनंतर अकाउंटिंग, जर्नालिझम, पेंटिंग आणि कॉम्प्युटर असे अनेक कोर्सेस आहेत जे करून तुम्ही तुमचे भविष्य घडवू शकता.

डिजीटल मार्केटिंगमध्ये डिप्लोमा: तुम्ही जर डिजिटल मार्केटिंग मध्ये डिप्लोमा केला तर त्यानंतर तुमच्यापुढे करिअरचे अनेक पर्याय असतात. हा कोर्स कमीत कमी सहा महिने आणि जास्तीत जास्त 2 वर्ष इतका असतो. हा कोर्स केल्यानंतर विद्यार्थ्यांना SCO, ॲनालिटिक्स, सोशल मीडिया, ईमेल मार्केटिंग, कंटेंट रायटिंग, लीड जनरेशन, ब्रँड मॅनेजमेंट यांसारखे करिअरचे अनेक पर्याय मिळू शकतात. याशिवाय तुम्हाला तुमचा स्वतःचा व्यवसाय सुरू करायचा असेल तर तुम्ही तेही करू शकता.

टॅली ईआरपीमध्ये डिप्लोमा: बारावी नंतर शॉर्ट कोर्स करायचा असल्यास तुम्ही डिप्लोमा इन टॅली ईआरपी चा कोर्स करू शकता. या अभ्यासक्रमात टॅली शिकवली जाते. जर तुम्हाला अकाउंट्स आवडत असतील तर तुम्ही हा कोर्स करू शकता. यानंतर तुम्ही कोणत्याही खात्यातील नोकरीसाठी अर्ज करू शकता.

मॅनेजमेंट कोर्स डिप्लोमा: तुम्हाला कोणत्याही प्रवाहातून मॅनेजमेंट करायचे असेल तर तुम्ही डिप्लोमा इन मॅनेजमेंट कोर्स करू शकता. या कोर्स नंतर तुम्हाला जास्त पगाराची नोकरी देखील अगदी सहजपणे मिळू शकेल. पगाराच्या नोकरीच्या ऑफर मिळतील. या कोर्सनंतर तुम्ही तुमचा स्वतःचा बिझनेस स्टार्टअप देखील सुरु करू शकता. तसेच वाणिज्य क्षेत्रातील विद्यार्थ्यांसाठी हा एक उत्तम कोर्स आहे.

कॉम्प्युटर ऍप्लिकेशनमध्ये बी.कॉम: कॉम्प्युटर ऍप्लिकेशनमध्ये बी.कॉम हा एक सर्वात बेस्ट पर्याय आहे. यामध्ये विद्यार्थ्यांना कॉम्पुटर प्रोग्रामिंग संदर्भात शिकवले जाते. या अभ्यासक्रमात सॉफ्टवेअर व हार्डवेअर यासंर्भात शिक्षण दिले जाते. यामध्ये अर्थशास्त्र, वित्त, व्यवसाय कायदा आदी विषय शिकवले जातात.

डिप्लोमा इन रिटेल मॅनेजमेंट कोर्स: आजच्या काळात या कोर्सचे अनेक फायदे आहेत. या कोर्समध्ये तुम्हाला ब्रँड, त्यांची रणनीती आणि ग्राहकांना कसे आकर्षित करावे याबद्दल शिकवले जाते. रिटेल मॅनेजमेंट कोर्समधील करिअरबद्दल बोलायचे झाल्यास, दररोज मोठे मॉल्स, मल्टी स्टोअर्स आणि शॉपिंग सेंटर्स उघडत आहेत आणि तुम्हाला 50000 ते 1 लाख रुपयांपर्यंत कुठेही नोकरीच्या ऑफर मिळू शकतात.

बारावीनंतर वाणिज्य शाखेतील विद्यार्थ्यांसाठी करिअरच्या संधी:

कॉर्पोरेट जगात काम करू इच्छिणारे विद्यार्थी सहसा त्यांच्या शिक्षणातील वाणिज्य क्षेत्राची निवड करतात आणि कॅट (CAT), एक्सएट (XAT) आणि एमएटी (MAT) या परीक्षा देणे आवश्यक आहे. भारत आणि परदेशातील अनेक महाविद्यालये वाणिज्य क्षेत्रातील कोर्स उपलब्ध करुन देत आहेत. बारावी वाणिज्यानंतर डिप्लोमा अभ्यासक्रम, युजी अभ्यासक्रम (अंडर ग्रॅज्युएशन /Under Graduation) आणि पीजी अभ्यासक्रम (पोस्ट ग्रॅज्युएशन / Post Graduation) करण्याची शक्यता आहे.

बारावीत वाणिज्य विद्यार्थी म्हणून अर्थशास्त्र, लेखाशास्त्र, गणित आणि व्यवसाय अभ्यास या मूलभूत संकल्पनांविषयी तुम्हाला माहिती असणे आवश्यक आहे. या संकल्पनांचे चांगले ज्ञान हे आपल्याला वाणिज्य क्षेत्रात आपल्या पुढील शिक्षणास मदत करेल.

वाणिज्य क्षेत्रात 12 वी पूर्ण केल्यानंतर आपल्याकडे निवडण्यासारखे बरेच पर्याय आहेत. बीबीए आणि बी.कॉम हे विद्यार्थ्यांनी निवडलेले सर्वात सामान्य कोर्स आहेत. बीबीए आणि बी.कॉम व्यतिरिक्त इतरही कोर्सेस उपलब्ध आहेत, ज्यात तुम्ही एक उत्तम करियर बनवू शकतात.

बॅचलर ऑफ मॅनेजमेंट स्टडीज (B.M.S)

बॅचलर ऑफ बिझिनेस स्टडीज (B.B.S)

बॅचलर मास्टर ऑफ कॉमर्स (M.Com)

व्यवसाय प्रशासन मधील मास्टर (M.B.A)

बीएड (B.ed)

आयसीडब्ल्यूए बॅचलर इन लायब्ररी सायन्स

इंपोर्ट एक्सपोर्ट डिप्लोमा

एम.सी.ए. (MCA)

एल.एल.बी. (LLB)

यांसारखे करिअर ऑप्शन्स तुम्ही निवडू शकता. तसेच, तुम्हाला डिफेन्समध्ये जायचे असेल तर तुम्ही आर्मी, इंडियन नेव्ही, एअर फोर्समधील कोणतेही एक विभाग निवडून सरकारी नोकरी मिळवू शकता. यासाठी तुम्ही आधी एनडीएची तयारी करू शकता. तसेच तुम्हाला शिक्षणात किंवा नोकरीत फारसा रस नसेल तर तुम्ही स्वत:चा व्यवसाय देखील करू शकता.

सारांश

भविष्यात चांगले करीअर घडवण्यासाठी योग्य दिशेकडे वाटचाल करणे खूपच म्हत्वाचे आहे. आज काल विद्यार्थी त्यांचे शालेय शिक्षण सहज पूर्ण करतात पण १२ वी नंतर काय करावे व काय नाही याविषयी त्यांच्या मनात अनेक शंका असतात. कित्येक विद्यार्थ्यांसह पालकांना बारावी नंतर नेमके काय करावे? कोणत्या क्षेत्रात प्रवेश घ्यावा? जेणेकरून करिअर कसे यशस्वी होईल असा प्रश्न पडलेला असतो. तसेच कला, वाणिज्य, विज्ञान या शाखेतून कोणकोणत्या क्षेत्रात प्रवेश घेता येईल याची देखील संपूर्ण माहिती नसल्याने कधीकधी आपल्या मुलाचा शिक्षणाचा मार्ग चुकतो.

कृपया महत्वाची सूचना आपल्यासाठी

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. वाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती.