भुकेचे नियोजन | Healthy Eating | Improving Eating Habits | Eating Habits |

अन्न सेवनाचे नियोजन

भूक लागल्यावर अन्न सेवनाची योग्य पद्धत

अनेकदा आपण भूक असो वा नसो, तरी आपण अन्न खातो. पण हे योग्य नाही. कारण बहुतेक लोकांना भूक म्हणजे काय याची कल्पना नसते. दुसरे म्हणजे, काही लोकांना असे वाटते की त्यांनी दिवसातून किमान चार वेळा खावे.

अन्न खाणे ही एक महत्त्वाची क्रिया आहे जी आपल्या शरीराची उर्जा पातळी राखण्यासाठी आवश्यक आहे. जेव्हा आपल्याला भूक लागते तेव्हा आपण योग्य आहाराचा अवलंब करून आपल्या शरीराला योग्य पोषण देऊ शकतो आणि आपल्या आरोग्याची काळजी घेऊ शकतो. सकाळचा नाश्ता, दुपारचे जेवण, संध्याकाळचा नाश्ता आणि रात्रीचे जेवण इ. म्हणूनच या लोकांना असे वाटते की त्यांनी दर चार तासांनी काहीतरी खावे. या विचाराने भूक नसतानाही जेवणाची वेळ दिसते. मग या काळात जास्त अन्न खाल्लं जातं, परिणामी न पचलेले अन्न फॅटमध्ये बदलते. म्हणूनच भूक लागल्यावरच याचे सेवन करावे. काही लोकांना वाटते की ताजे अन्न म्हणजे ताजे शिजवलेले अन्न. पण ताजे म्हणजे बिया, धान्य, अंडी. कडधान्य शरीरासाठी ऊर्जेचा एक चांगला स्रोत आहे.

   तुम्हाला भूक लागल्यावर खाण्याच्या योग्य मार्गदर्शन करण्यासाठी येथे काही टिपा आहेत:

1. पाणी पिणे:

भूक लागण्यापूर्वी आणि जेवल्यानंतर पाणी पिणे फार महत्वाचे आहे. हे तुमचे शरीर हायड्रेटेड ठेवण्यास मदत करेल आणि पचन देखील सुधारेल.

2. योग्य भाग निवडणे:

खाण्यासाठी योग्य भाग निवडणे महत्वाचे आहे. जास्त प्रमाणात खाल्ल्याने जास्त खाण्याची प्रवृत्ती वाढते आणि त्यामुळे वजन वाढू शकते.

3. सर्वांगीण पोषणाकडे:

खाताना सर्वांगीण पोषणाकडे जा. तुमच्या आहारात प्रथिने, कार्बोहायड्रेट, जीवनसत्त्वे, खनिजे इत्यादी सर्व पोषक घटकांचा समावेश असावा.

4. सावकाश खा:

जेवताना हळूहळू खाण्याचा प्रयत्न करा. यामुळे तुमची पचनक्रिया सुधारेल आणि तुमची भूकही शांत होईल.

5. अकाली गिळणे:

खाल्ल्यानंतर अन्न न ढवळता किंवा नीट चर्वण न करता गिळल्याने पचनाशी संबंधित समस्या उद्भवू शकतात.

6. ठिकाणाची निवड:

जेवताना शांत आणि स्वच्छ जागा निवडा. हे तुमच्या जेवणाचा आनंद वाढवेल आणि तुमची भूक भागवेल.

7. विविधता:

एकाच प्रकारचे अन्न जास्त खाल्ल्याने भूक भागत नाही. विविध प्रकारचे पदार्थ खाल्ल्याने योग्य पोषण मिळते आणि भूक कमी होण्यास मदत होते.

8. पारंपारिक अन्न:

विविध संस्कृतींचे पारंपारिक अन्न जाणून घेण्याचा प्रयत्न करा. ते तुमच्या शरीरासाठी निरोगी असतात आणि खाण्याचा आनंददायक अनुभव देतात.

9. खाल्ल्यानंतर व्यायाम:

जेवल्यानंतर शतपावली करावी पण जेवल्यानंतर लगेच भूक लागल्यावर जोमाने व्यायाम केल्याने पचनक्रिया सुधारते आणि अन्नाचे पचन व्यवस्थित होते.

10. खबरदारी:

तुम्हाला काही आरोग्य समस्या असल्यास, अन्न  सेवन करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घेणे चांगले.

भूक लागल्यावर अन्न सेवनाची योग्य पद्धतीसाठी सर्वसामान्य प्रश्नावळी.

प्र. आहारात कोणत्या अन्नाचा समावेश नेहमी असावा?

उ. जर तुमच्या शरीराला यातून अधिक फायदा हवा असेल तर हे पदार्थ कच्चे खाण्याची शिफारस केली जाते. तुमच्या रोजच्या आहारात कच्ची किंवा भाजलेली तृणधान्ये, उकडलेली अंडी आणि उकडलेली कडधान्ये यांचा समावेश केल्याने किती ताजेतवाने वाटते ते पहा. तसेच आहारात ताजी फळे आणि भाज्यांचा समावेश नेहमी असावा.

प्र. शरीराला चांगली ऊर्जा कशी मिळते?

उ. ताज्या भाज्या विकत घ्या आणि खा. प्रक्रिया केलेल्या, पॅकेज केलेल्या किंवा कंटेनरमध्ये ठेवलेल्या कोणत्याही गोष्टीचे सेवन करणे चुकीचे आहे. ताज्या भाज्यामुळे शरीराला योग्य पोषण, चांगले पोषण मिळते आणि शरीराला चांगली ऊर्जा मिळते.

प्र. जेवणाचे ताट कसे असावे?

उ. तुमच्या दैनंदिन जेवणाच्या ताटात अधिक रंगांचा, म्हणजे वेगवेगळ्या भाज्या किंवा सॅलडचा आहारात समावेश असल्याची खात्री करा. एका बाजूला भाज्या असतील तर दुसऱ्या बाजूला भोपळा, टोमॅटो, गाजर, काकडीची कोशिंबीर करावी. लोणची किंवा चटणी आणि वरण-भात यांचा समावेश करावा.

प्र. आहारातून विविध जीवनसत्त्वे आणि खनिजे आपल्या शरीराला कोणत्या अन्नातून मिळतील?

उ. बाजारात खास सॅलड हिरव्या भाज्याही उपलब्ध आहेत. हे मिक्स करून त्यात कांदा, लिंबू घालून छान सॅलड बनवा. तुम्हाला हवं असेल तर तुम्ही सॅलडमध्ये फळं आणि भाज्याही खाऊ शकता. यामुळे आहारातून विविध जीवनसत्त्वे आणि खनिजे मिळण्यास मदत होते. यामुळे शरीराला आवश्यक पोषणमूल्ये तर मिळतातच, शिवाय रोगप्रतिकारक शक्तीही वाढते आणि शरीराला आपोआप ऊर्जा मिळते.

प्र. शरीरातील पाण्याची पातळी अन्नसेवनातून आपण कशी नियंत्रित करू शकतो?

उ. दही किंवा ताक, आमटी, सरबत यांसारख्या पातळ पदार्थांचा अनेकांच्या रोजच्या आहारात समावेश असतो. शिवाय, अधूनमधून फळे आणि भाज्यांचे ज्यूस पिण्यास हरकत नाही. कोबी, दूध, पपई, चिकू, किवी, गाजर यांसारखी फळे आणि भाज्यांचे ज्यूस घ्यायला हरकत नाही. त्यामुळे शरीरातील पाण्याची पातळी कायम राहते. शरीराची ऊर्जा वाढते आणि वजन कमी होण्यासही मदत होते.

प्र. अन्न सेवनास अपचन होण्यास काय कारणीभूत होते?

उ. अन्नाचा घास बत्तीस वेळा चावून खावे असे म्हणतात. पण आपण प्रत्यक्षात किती वेळा अन्नाचा घास चावून खातो ते तपासा. एक म्हणजे आपल्याला खूप खायचे आहे. त्यामुळे आपण कसेतरी अन्न पोटात ढकलतो. त्यापैकी बरेच जण टीव्ही पाहताना अन्न खातात. म्हणूनच आपण काय आणि कसे खातो याकडे त्यांचे लक्ष नसते. असे अन्न पचायला वेळ लागतो किंवा खाल्ल्यासारखे वाटत नाही. परिणामी अपचनाचा सामना करावा लागतो. भूक लागल्यावर खाण्याच्या योग्य पद्धतीचा अवलंब करून आपण आपल्या शरीराला योग्य पोषण देऊ शकतो आणि निरोगी राहू शकतो. योग्य प्रकारचा आहार तसेच योग्य व्यायाम आणि नियमित सवयींचा अवलंब करून आपण आपल्या शरीराची काळजी घेऊ शकतो आणि निरोगी जीवन जगू शकतो. 

प्र. अन्नाचा योग्य मान कसा राखला जाऊ शकतो?

उ. कधीही शिल्लक अन्न फ्रिजमध्ये ठेऊन नंतर पुन्हा ते अन्न गरम करून खाणे म्हणजे अन्नातील पोषक तत्वांना तिलांजली देऊन आपल्या पचन संस्थेवर ताण देण्यास कारणीभूत ठरते. हे नेहमी टाळावे. शक्यतो अन्न शिजवताना ते घरातील सदस्यांना आवश्यक तेव्हढेच शिजवावे. जास्तीचे प्रमाण घेऊन अन्नाची नासाडी थांबवावी.

(टीप: आरोग्याच्या कोणत्याही समस्यांसाठी कृपया तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि त्यांच्या सल्ल्यानुसार उपचार घ्या. वरील माहिती फक्त सामान्य माहितीसाठी आहे आणि ती वैद्यकीय औषध किंवा उपचार म्हणून वापरली जाऊ शकत नाही. येथे उपलब्ध माहिती वेळेनुसार आहे आणि येथे केलेले दावे वैद्यकीय समुदायाद्वारे समर्थित नसू शकतात. कृपया कोणतीही नवीन थेरपी किंवा उपचार सुरू करण्यापूर्वी सर्व खबरदारी घ्या आणि तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.)