बॉडी मास इंडेक्स BMI | PHYSICAL HEALTH | OBESE | BODY MASS INDEX

BMI (बॉडी मास इंडेक्स): शरीर मानक निकष

आजच्या जगात, शारीरिक आरोग्याची काळजी घेणे आणि समजून घेणे खूप महत्वाचे आहे. वैयक्तिक आरोग्यावर लक्ष ठेवून, विविध पॅरामीटर्सच्या मदतीने, आपण आपल्या आरोग्याची स्थिती जाणून घेऊ शकतो, आणि त्या सुधारण्यासाठी उपाययोजना समजून घेऊ शकतो. त्यातील एक महत्त्वाचा पॅरामीटर म्हणजे "बॉडी मास इंडेक्स" (BMI) जो वजन आणि उंचीच्या आधारे एखाद्या व्यक्तीची शारीरिक मानसिक स्थिती(शरीर मानक निकष) मोजण्यासाठी वापरला जातो.

BMI म्हणजे काय?

बॉडी मास इंडेक्स (BMI) ही एक आकडेवारी आहे जी एखाद्या व्यक्तीचे शारीरिक आरोग्य त्यांच्या वजन आणि उंचीनुसार मोजण्यात मदत करते. हे एक प्रकारचे साधे उपकरण आहे जे आपल्याला सांगते की आपले वजन निर्धारित आरोग्य मापदंडानुसार आहे की नाही. बीएमआयचे मोजमाप विशेषतः शारीरिक आरोग्याच्या व्यवस्थापनात आणि आरोग्याशी संबंधित रोग ओळखण्यात मदत करते.

BMI ची गणना कशी केली जाते?

एखाद्या व्यक्तीचे वजन (किलोग्रॅममध्ये) आणि त्यांची उंची (मीटरमध्ये) यानुसार बीएमआय मोजला जातो. गणना करण्यासाठी खालील सूत्र वापरले जाते:

BMI = वजन (किलोग्राम) / (उंची * उंची) (मीटरमध्ये)

उदाहरणार्थ, जर एखाद्या व्यक्तीचे वजन 70 किलो असेल आणि ती 1.75 मीटर उंच असेल, तर त्याचा BMI 24.2 असेल.

यानंतर मिळालेला बॉडी मास इंडेक्स एका विशिष्ट स्केलवर हस्तांतरित केला जातो, ज्यामुळे व्यक्तीच्या शारीरिक आरोग्याची स्थिती कळू शकते.

BMI चे मुख्य पॅरामीटर्स:

 

वय: वय एखाद्या व्यक्तीच्या शारीरिक आरोग्यावर परिणाम करते आणि परिणामी BMI मूल्ये बदलू शकतात. वाढत्या वयानुसार शरीराची रचना बदलू शकते आणि याचा परिणाम व्यक्तीच्या BMI वर होतो.

अंगाची लांबी: एखाद्या व्यक्तीच्या अंगाची लांबी देखील BMI मध्ये महत्वाची भूमिका बजावते, कारण ती महिला आणि पुरुषांमध्ये भिन्न असू शकते. यामुळे, व्यक्तीच्या बीएमआयचे मूल्य व्यक्तीच्या अंगाच्या लांबीवर देखील अवलंबून असू शकते.

वजन: वजन देखील निःसंशयपणे BMI मध्ये एक महत्त्वाचे पॅरामीटर आहे. वजनाची गणना करून, व्यक्तीचे शारीरिक आरोग्य ओळखले जाते आणि त्याचे बीएमआय मूल्य काढले जाते.

उंची: BMI मूल्यामध्ये उंची देखील एक प्रमुख मापदंड आहे, कारण एखाद्या व्यक्तीची उंची त्यांच्या शारीरिक आरोग्याशी आणि वजनाशी संबंधित असते.

बीएमआयचे प्रकार:

 बीएमआय मापनाच्या आधारावर, एखाद्या व्यक्तीचे बीएमआय मूल्य मोठे, मध्यम किंवा लहान आहे की नाही हे दर्शवते. BMI नुसार, व्यक्तीला त्याच्या शारीरिक आरोग्याची स्थिती कळते.

किलोग्रॅममध्ये वजनाला मीटरमध्ये उंचीच्या वर्गाने भागून BMI मोजला जातो. इष्टतम BMI पॅरामीटर्स व्यक्तीचे वय, लिंग (स्त्री किंवा पुरुष) आणि शरीराच्या प्रकारानुसार भिन्न असतात. तथापि, 18.5 पेक्षा कमी BMI = तुम्ही कमी वजनाच्या श्रेणीत आहात. 18.5 आणि 24.9 दरम्यान = तुम्ही निरोगी वजन श्रेणीत आहात. 25 आणि 29.9 दरम्यान = तुमचे वजन जास्त आहे.

30 किंवा त्याहून अधिक = तुम्ही लठ्ठ श्रेणीत आहात.

BMI निकष मुले आणि किशोरवयीन मुलांसाठी भिन्न आहेत. 5 ते 19 वर्षे वयोगटातील मुले आणि किशोरवयीन मुलांसाठी, 5 ते 19 वयोगटातील बालवैज्ञानिक वजन आणि उंचीच्या निकषांवर आधारित बीएमआयचे वर्गीकरण केले जाते.

BMI च्या काही त्रुटी आहेत:

Ø हे स्नायू किंवा हाडांचे वजन विचारात घेत नाही.

Ø हे वय, लिंग आणि शरीराच्या प्रकारानुसार बदलते.

Ø हे गर्भवती महिलांसाठी योग्य नाही.

तुमचा BMI जास्त असल्यास, तुम्हाला तुमच्या आरोग्याची काळजी घेण्यासाठी काही पावले उचलावी लागतील, जसे की:

Ø निरोगी आहार घेणे

Ø नियमितपणे व्यायाम करणे

Ø तुमचे वजन कमी / अधिक करा

जर तुमचा बीएमआय जास्त असेल तर तुम्ही तुमच्या डॉक्टरांशी बोलले पाहिजे. तुमच्यासाठी कोणता उपचार सर्वोत्तम आहे हे ठरवण्यात ते तुम्हाला मदत करू शकतात.

निष्कर्ष:

बॉडी मास इंडेक्स (BMI) हे एखाद्या व्यक्तीच्या वजन आणि उंचीवर आधारित शारीरिक आरोग्याचे मानक मोजमाप आहे. हे साधन व्यक्तीला त्यांच्या शारीरिक आरोग्याच्या स्थितीबद्दल अचूक माहिती प्रदान करते आणि आवश्यक सुधारात्मक उपायांसाठी सूचित करते. यासाठी व्यक्तीचे वय, वजन, उंची आणि अवयवांची लांबी यासारखे महत्त्वाचे पॅरामीटर्स विचारात घेतले जातात. बीएमआयचे योग्य आकलन आणि वापर करून, आपण आपल्या शारीरिक आरोग्याची स्थिती समजून घेऊ शकतो आणि त्यात सुधारणा करण्यासाठी उपाययोजना करू शकतो.

BMI संबधी सर्वमान्यपणे विचारले जाणारे प्रश्न व उत्तरे:

प्रश्न:  BMI चे प्रमाण काय आहे?

उत्तर: जर तुमचा BMI 18.5 पेक्षा कमी असेल तर तो कमी वजनाच्या श्रेणीत येतो. जर तुमचा BMI 18.5 ते <25 असेल, तर तो निरोगी वजन श्रेणीत येतो. तुमचा BMI २५.० ते <30 असल्यास, तुमचे वजन जास्त आहे. जर तुमचा बीएमआय ३०.० किंवा त्यापेक्षा जास्त असेल तर तो लठ्ठ श्रेणीत येतो.

प्रश्न: बीएमआय स्केल का?

उत्तर: BMI हे प्रौढ आणि मुलांसाठी शरीरातील चरबीचे वाजवी सूचक आहे. BMI थेट शरीरातील चरबी मोजत नसल्यामुळे, ते निदान साधन म्हणून वापरले जाऊ नये. त्याऐवजी, BMI चा वापर लोकसंख्येतील वजन स्थितीचा मागोवा घेण्यासाठी आणि व्यक्तींमधील संभाव्य वजन समस्या ओळखण्यासाठी स्क्रीनिंग साधन म्हणून केला जावा.

प्रश्न: BMI cm किंवा mtr मध्ये आहे?

उत्तर: किलोग्रॅममध्ये वजनाला मीटर स्क्वेअरमध्ये उंचीने भागून बीएमआयचे सूत्र मिळवले जाते. उंची सेंटीमीटरमध्ये मोजली असल्यास, मीटरमध्ये रूपांतरित करण्यासाठी 100 ने विभाजित करा.

प्रश्न: BMI साठी सर्वोत्तम उपाय काय आहे?

उत्तर: BMI ची गणना एखाद्या व्यक्तीचे वजन, किलोग्रॅम किंवा पौंडमध्ये, त्यांच्या उंचीच्या वर्गाने, मीटर किंवा फूटमध्ये मोजली जाते. त्याची साधेपणा हे एक अत्यंत प्रवेशजोगी साधन बनवते—अनेक ऑनलाइन कॅल्क्युलेटर एखाद्या व्यक्तीला केवळ त्यांची उंची आणि वजन प्रविष्ट करण्याची परवानगी देतात—परंतु त्याला त्याच्या मर्यादा आहेत.

प्रश्न: BMI स्केलचा शोध कोणी लावला?

उत्तर: त्याचे निर्माता, अडॉल्फ क्वेटलेट, (जन्म फेब्रुवारी 22, 1796, गेंट, बेल्जियम-मृत्यू फेब्रुवारी 17, 1874, ब्रुसेल्स) एक शिक्षणतज्ञ होते ज्यांच्या अभ्यासात खगोलशास्त्र, गणित, सांख्यिकी आणि समाजशास्त्र समाविष्ट होते. उल्लेखनीय म्हणजे, क्वेटलेट हा डॉक्टर नव्हता किंवा त्याने औषधाचा अभ्यास केला नव्हता.

प्रश्न: महिलांसाठी सामान्य बीएमआय काय आहे?

उत्तर: महिलांसाठी बीएमआय श्रेणी

BMI वजन वर्गीकरण

BMI 18.5 पेक्षा कमी= अशक्त शरीर 

BMI 18.5-24.9 सामान्य= सुधृढ शरीर

BMI 25.0-29.9 जास्त वजन= लठ्ठ शरीर

 BMI 30.0 किंवा अधिक= अति लठ्ठ शरीर