व्हर्टिगो म्हणजे चक्कर येण्याची भावना, ज्यामध्ये मळमळ आणि सभोवतालचे सर्व काही फिरत असल्याची भावना असू शकते | व्हर्टिगो कोणत्याही औषधोपचार किंवा उपचारांशिवाय स्वतःच बरा होऊ शकतो | परिधीय वर्टिगो | सेंट्रल व्हर्टिगो | मानवामध्ये शारीरिक संतुलन राखण्यासाठी आतील कान आणि वेस्टिब्युलर नर्व्ह आवश्यक आहेत | आतील कानाच्या समस्या हे व्हर्टिगोचे सर्वात सामान्य कारण असू शकतात

व्हर्टिगो

 

व्हर्टिगो औषधोपचार

व्हर्टिगो म्हणजे चक्कर येण्याची भावना, ज्यामध्ये मळमळ आणि सभोवतालचे सर्व काही फिरत असल्याची भावना असू शकते. व्हर्टिगो मुख्यतः आतील कानाच्या समस्येमुळे उद्भवते, जे मानवांमध्ये पवित्रा आणि संतुलन राखण्यासाठी जबाबदार अवयवांपैकी एक आहे. काहीवेळा, हा संसर्गाचा दुष्परिणाम किंवा प्रदीर्घ प्रभाव असू शकतो किंवा तो मेंदूवर परिणाम करणारी अंतर्निहित स्थिती दर्शवू शकतो, जसे की ट्यूमर किंवा स्ट्रोक. व्हर्टिगो कोणत्याही औषधोपचार किंवा उपचारांशिवाय स्वतःच बरा होऊ शकतो. तथापि, मूळ कारणावर अवलंबून उपचार आवश्यक असू शकतात.

व्हर्टिगो म्हणजे काय?

व्हर्टिगो म्हणजे चक्कर येणे किंवा बाधित व्यक्तीच्या आजूबाजूचे वातावरण फिरत असल्याची भावना. यामुळे प्रभावित व्यक्तीचे संतुलन बिघडू शकते आणि हे गंभीर आरोग्य समस्येचे लक्षण असू शकते किंवा नाही. व्हर्टिगो हे सहसा स्ट्रोक किंवा ब्रेन ट्यूमर यासारख्या काही अंतर्निहित स्थितीचे सूचक असते.

व्हर्टिगोचे प्रकार

व्हर्टिगोचे दोन प्रकार आहेत:

परिधीय वर्टिगो: हा व्हर्टिगोचा सर्वात सामान्य प्रकार आहे आणि सामान्यत: जेव्हा एखादी समस्या असते तेव्हा उद्भवते एक किंवा दोन्ही कानांचे आतील कान. मानवामध्ये शारीरिक संतुलन राखण्यासाठी आतील कान आणि वेस्टिब्युलर नर्व्ह आवश्यक आहेत. अनुभवलेल्या परिधीय व्हर्टिगोच्या प्रकारांमध्ये हे समाविष्ट असू शकते:

लॅब्यॅथायटीस

मेनिएर रोग

वेस्टिब्युलर न्यूरिटिस

सौम्य पॅरोक्सिस्मल पोझिशनल व्हर्टिगो (BPPV)

सेंट्रल व्हर्टिगो: सेंट्रल व्हर्टिगो हे परिधीय व्हर्टिगोपेक्षा कमी सामान्य आहे आणि मेंदूवर परिणाम करणाऱ्या स्थितीमुळे उद्भवू शकते, जसे की संसर्ग, दुखापत, ट्यूमर तयार होणे किंवा स्ट्रोक. मध्यवर्ती व्हर्टिगो असलेल्या व्यक्तींना व्हर्टिगो सारखीच लक्षणे दिसू शकतात परंतु अधिक गंभीर स्वरुपात, जसे की गंभीर अस्थिरता किंवा सरळ उभे राहण्यास असमर्थता, ज्यामुळे त्यांना चालण्यापासून रोखता येते.

व्हर्टिगोची कारणे

आतील कानाच्या समस्या हे व्हर्टिगोचे सर्वात सामान्य कारण असू शकतात, परंतु व्हर्टिगोची इतर कारणे आहेत. व्हर्टिगोची कारणे व्यक्तीपरत्वे बदलू शकतात.

व्हर्टिगोच्या काही सामान्य कारणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

स्ट्रोक

अतालता किंवा अनियमित हृदयाचा ठोका

मायग्रेन

मधुमेह

डोकेदुखी

दीर्घकाळ झोपणे किंवा झोपणे

कानाची शस्त्रक्रिया

पेरिलिम्फॅटिक फिस्टुला (मध्य कानात आतील कानाच्या द्रवाची गळती)

कानाच्या आत किंवा त्याच्या जवळ शिंगल्स

काही औषधे, जसे की प्रतिजैविक, विरोधी दाहक औषधे आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी औषधे

कमी रक्तदाब

सिफिलीस सारखे लैंगिक संक्रमित रोग

वेगवान श्वास

अटॅक्सिया किंवा स्नायू कमकुवतपणा

मेनिएर रोग

मल्टीपल स्क्लेरोसिस (एमएस)

वेस्टिब्युलर न्यूरिटिस

सौम्य पॅरोक्सिस्मल पोझिशनल व्हर्टिगो (BPPV)

ध्वनिक न्युरोमा.

स्त्रियांमध्ये व्हर्टिगोच्या कारणांमध्ये गर्भधारणा देखील समाविष्ट असू शकते, जी दरम्यान अधिक स्पष्ट होऊ शकते प्रथम त्रैमासिक. अॅनिमिया हे कोणत्याही वयातील महिलांमध्ये व्हर्टिगोचे कारण असू शकते.

वृद्धांमध्ये, व्हर्टिगोची कारणे त्यांची औषधे किंवा अनियंत्रित उच्च रक्तदाब असू शकतात. एखाद्या निरोगी व्यक्तीमध्ये अचानक चक्कर येणे हे डोक्याला अचानक धक्का लागल्याने किंवा जलद हालचालीमुळे होऊ शकते, ज्यामुळे आतील कानातले द्रव हलतात.

व्हर्टिगोची लक्षणे

व्हर्टिगोची लक्षणे फिरणे, झुकणे, डोलणे किंवा असंतुलित वाटणे, तसेच एका दिशेने खेचले जाणे या संवेदनांद्वारे वैशिष्ट्यीकृत केले जाऊ शकते. व्हर्टिगोची लक्षणे यासह असू शकतात:

चक्कर

मळमळ आणि / किंवा उलट्या

एक किंवा दोन्ही कानात श्रवणशक्ती कमी होणे

असंतुलन

गती आजारपण

डोकेदुखी

कानात टिनिटस किंवा रिंगिंग संवेदना

नायस्टागमस (जलद, अनैच्छिक डोळ्यांच्या हालचाली)

कानात पूर्णता किंवा तृप्तपणाची भावना

मूळ कारणावर अवलंबून व्हर्टिगोची चिन्हे व्यक्तीपरत्वे बदलू शकतात. गर्भवती महिलांमध्ये, चक्कर येणे या लक्षणांमध्ये मळमळ आणि/किंवा उलट्या यांचा समावेश असू शकतो. व्हर्टिगोची लक्षणे आणि कारणांचा कालावधी काही मिनिटांपासून काही तासांपर्यंत असू शकतो.

व्हर्टिगोचे निदान

आरोग्य सेवा प्रदाता व्हर्टिगोच्या सुरुवातीच्या लक्षणांबद्दल विचारू शकतात आणि शारीरिक तपासणी करू शकतात. ते काही निदान चाचण्या देखील सुचवू शकतात.

एमआरआय आणि सीटी स्कॅन सारख्या इमेजिंग चाचण्या मेंदूला झालेल्या दुखापती किंवा आघात निश्चित करण्यासाठी डोक्यावर केल्या जाऊ शकतात.

डोके आवेग चाचणी दरम्यान, आरोग्य सेवा प्रदाता शारीरिकरित्या रुग्णाचे डोके एका बाजूला हलके झुकवू शकतो तर रुग्ण एका निश्चित लक्ष्यावर लक्ष केंद्रित करतो.

ही लक्षणे कानाच्या आतील समस्या किंवा मेंदू समस्या.

याव्यतिरिक्त, इतर व्हर्टिगो निदान चाचण्या, जसे की रोमबर्ग चाचणी, मध्यवर्ती मज्जासंस्था किंवा पाठीच्या कण्यातील समस्या ओळखण्यासाठी केल्या जाऊ शकतात. आतील कानाच्या समस्यांमुळे व्हर्टिगोची लक्षणे शोधण्यासाठी फुकुडा-अंटरबर्गर चाचणी देखील केली जाऊ शकते.

व्हर्टिगोचे जोखीम घटक

व्हर्टिगो हा एक विशिष्ट प्रकारचा चक्कर आहे ज्यामध्ये फिरणे किंवा हालचालींच्या खोट्या संवेदनाद्वारे वैशिष्ट्यीकृत केले जाते. हे विविध अंतर्निहित घटक आणि परिस्थितींमुळे होऊ शकते. चक्कर येण्याच्या काही सामान्य जोखीम घटकांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

आतील कानाचे विकार: व्हर्टिगोची अनेक प्रकरणे आतील कानाच्या समस्यांशी संबंधित आहेत. सौम्य पॅरोक्सिस्मल पोझिशनल व्हर्टिगो (BPPV), मेनिएर रोग आणि चक्रव्यूहाचा दाह यांसारख्या परिस्थितींमुळे चक्कर येऊ शकते.

वय: वयोमानानुसार चक्कर येण्याचा धोका वाढतो. BPPV, विशेषतः वृद्ध प्रौढांमध्ये अधिक सामान्य आहे.

लिंग: काही प्रकारचे चक्कर येणे, जसे की मेनिएर रोग, पुरुषांपेक्षा स्त्रियांना अधिक वेळा प्रभावित करतात.

डोक्याला दुखापत: डोक्याच्या दुखापतीमुळे आतील कान किंवा वेस्टिब्युलर प्रणालीला इजा होऊ शकते आणि चक्कर येऊ शकते.

वेस्टिब्युलर न्यूरिटिस: व्हेस्टिब्युलर नर्व्हच्या या विषाणूजन्य संसर्गामुळे अचानक आणि तीव्र चक्कर येऊ शकते.

मायग्रेन: ज्या लोकांना वारंवार मायग्रेनचा अनुभव येतो ते वेस्टिब्युलर मायग्रेनसाठी अधिक संवेदनाक्षम असतात, ज्यामुळे मायग्रेनच्या विशिष्ट लक्षणांसह चक्कर येऊ शकते.

शारीरिक हालचालींचा अभाव: बैठी जीवनशैली आणि खराब शारीरिक तंदुरुस्तीमुळे संतुलन बिघडण्याचा धोका वाढू शकतो आणि वेस्टिब्युलर समस्या ज्यामुळे चक्कर येते.

उच्च मीठ आहार: जास्त प्रमाणात मिठाचे सेवन केल्याने मेनिएर रोग सारख्या परिस्थितीची लक्षणे बिघडू शकतात आणि चक्कर येण्याचा धोका वाढू शकतो.

व्हर्टिगो साठी उपचार

व्हर्टिगोची कारणे आणि उपचार एकमेकांशी संबंधित असू शकतात कारण लक्षणे समस्या कोठे आहे हे दर्शवू शकतात आणि त्यानुसार व्हर्टिगो उपचार केले जाऊ शकतात. व्हर्टिगोसाठी वापरल्या जाणार्‍या काही उपचार पद्धतींमध्ये हे समाविष्ट असू शकते:

पुनर्स्थित युक्ती: विशिष्ट व्यायाम किंवा डोक्याचा समावेश असलेल्या हालचालींची मालिका, जे नियंत्रित वातावरणात आणि व्हर्टिगोपासून आराम देण्यासाठी तज्ञांच्या देखरेखीखाली केले जाऊ शकते.

व्हर्टिगो औषध: व्हर्टिगोची लक्षणे कमी करण्यासाठी व्हर्टिगो उपचारासाठी औषधाची शिफारस केली जाऊ शकते. हेल्थकेअर प्रदाते अँटीहिस्टामाइन्स आणि मोशन सिकनेस औषधांची शिफारस करू शकतात.

वेस्टिब्युलर रिहॅबिलिटेशन थेरपी (व्हर्टिगो व्यायाम): चक्कर येणे, शिल्लक समस्या आणि अंधुक दृष्टी यासारख्या व्हर्टिगोच्या लक्षणांपासून आराम देण्यासाठी रुग्णांच्या गरजा आणि गरजांनुसार सानुकूलित उपचारात्मक उपचार निवडले जाऊ शकतात.

शस्त्रक्रिया: व्हर्टिगोचे कारण गंभीर असल्यास, ट्यूमर किंवा मान किंवा मेंदूला दुखापत झाल्यास शस्त्रक्रियेचा पर्याय निवडला जाऊ शकतो. इतर उपचार पद्धती कार्य करत नसल्यास किंवा व्हर्टिगोपासून आराम देण्यात अयशस्वी झाल्यास शस्त्रक्रिया देखील केली जाऊ शकते.

व्हर्टिगोसाठी घरी उपचार

व्हर्टिगो टाळणे नेहमीच शक्य नसते, परंतु व्हर्टिगोच्या लक्षणांसाठी काही घरगुती उपायांचे अनुसरण करून ते घरीच नियंत्रित केले जाऊ शकते. यामध्ये हे समाविष्ट असू शकते:

इतरांच्या पाठिंब्याने किंवा कर्मचार्‍यांचा वापर करून हळू हळू फिरणे किंवा उभे राहणे.

कताई किंवा ट्रिगरिंग हालचाली टाळणे.

आधारासाठी उशीवर डोके ठेवून झोपणे.

व्हर्टिगोचा अनुभव घेत असताना अंधाऱ्या जागेत झोपणे किंवा दिवे बंद करणे.

चक्कर येताच बसणे.

योगाभ्यास करणे, ज्यामुळे व्हर्टिगोचे व्यवस्थापन करण्यात मदत होऊ शकते.

पुरेशी झोप घेणे आणि तणावाचे व्यवस्थापन करणे, ज्यामुळे व्हर्टिगोची लक्षणे देखील कमी होऊ शकतात.

ज्या महिलांना अॅनिमियामुळे व्हर्टिगोचा अनुभव येतो त्यांना रक्त-उत्पादक पूरक आहारात भरपूर संतुलित आहार घेतल्यास फायदा होऊ शकतो.

चांगले हायड्रेटेड राहणे.

सारांश

व्हर्टिगो ही एक मेडिकल कंडिशन असून त्यात रक्तदाब कमी होण्यामुळे अशक्तपणा येऊ शकतो. व्हर्टिगोचा अर्थ चक्कर येणे, फिरणे. या स्थितीत रूग्णाला चक्कर येते. डोकेदुखीबरोबरच चक्कर येते आणि तोल जातो. डोळ्यासमोर अंधारी येऊ लागते. अशावेळी रक्तदाब कमी होण्याची भीती असते. व्हर्टिगोचा परिणाम दीर्घकाळही राहू शकतो आणि कमी कालावधीतही असू शकतो. व्हर्टिगो ही एक मेडिकल कंडिशन असून त्यात रक्तदाब कमी होण्यामुळे अशक्तपणा येऊ शकतो. व्हर्टिगोचा अर्थ चक्कर येणे, फिरणे. या स्थितीत रूग्णाला चक्कर येते. डोकेदुखीबरोबरच चक्कर येते आणि तोल जातो. डोळ्यासमोर अंधारी येऊ लागते. अशावेळी रक्तदाब कमी होण्याची भीती असते. व्हर्टिगोचा परिणाम दीर्घकाळही राहू शकतो आणि कमी कालावधीतही असू शकतो.

कृपया महत्वाची सूचना आपल्यासाठी

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. या आर्टिकलमध्ये देण्यात आलेली माहिती व उपाय हे सामान्य ज्ञानावर आधारित आहेत. ते अवलंबण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला जरूर घ्यावावाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती.