निद्राभ्रमण अर्थात झोपेत चालणे # स्लीपवॉकिंग हे खूपच सामान्य आहे # झोपेत चालणे कशामुळे होते # स्लीपवॉकिंग ही एक वैद्यकीय स्थिती आहे जी पूर्वी निद्रानाश म्हणून ओळखली जात होती # स्लीपवॉकिंग ही एक तुलनेने सामान्य घटना आहे आणि त्याबद्दल भयानक काहीही नाही # झोपेत चालणे किती सामान्य आहे # काही मानसिक आरोग्य स्थिती झोपेत चालण्याशी संबंधित असू शकते

निद्राभ्रमण अर्थात झोपेत चालणे

झोपेत चालणे कशामुळे होते?

आरामदायी शीटवर थंड, गडद आणि शांत बेडरूममध्ये झोपण्याची कल्पना करा. दीर्घ आणि शांत झोपेनंतर, तुम्ही जागे व्हाल - परंतु तुम्ही यापुढे तुमच्या अंथरुणावर नसाल. त्याऐवजी, तुम्ही स्वयंपाकघराच्या मध्यभागी उभे आहात. किंवा तुम्ही हॉलवेमध्ये आहात आणि तुमचा संबंधित जोडीदार तुमच्यापासून काही फूट दूर उभा आहे आणि तुम्हाला उठवायला सांगत आहे. किंवा कदाचित तुम्ही तुमच्या घरामागील अंगणात असाल — तरीही तुमचा पायजमा घातलेला आहे. बऱ्याच लोकांसाठी ही परिस्थिती हास्यास्पद वाटते. परंतु या प्रकारच्या घटनांना झोपेवर चालणाऱ्या लोकांना कधीकधी नियमितपणे सामोरे जावे लागते.

स्लीपवॉकिंग म्हणजे काय?

स्लीपवॉकिंग ही एक वैद्यकीय स्थिती आहे जी पूर्वी निद्रानाश म्हणून ओळखली जात होती. निद्रानाश असलेले लोक झोपेत असताना फिरतात किंवा कार्य करतात. स्लीपवॉकिंग ही केवळ हॉरर चित्रपटांमध्ये घडणारी गोष्ट नाही. ही एक अतिशय वास्तविक स्थिती आहे जी, एका अभ्यासानुसार, दरवर्षी 8 दशलक्ष अमेरिकन प्रौढांना प्रभावित करते.

पॉप संस्कृतीत, स्लीपवॉकर्स एकतर विनोदाचे बट असतात किंवा ते अलौकिक काहीतरी असतात. सत्य खूपच कमी खळबळजनक आहे: स्लीपवॉकिंग ही एक तुलनेने सामान्य घटना आहे आणि त्याबद्दल भयानक काहीही नाही.

हे अगदी सामान्य असूनही, झोपेत चालणे हा मोठ्या प्रमाणावर गैरसमज आहे. हे अंशतः आहे कारण अशा अनेक गोष्टी आहेत ज्यामुळे ते होऊ शकते आणि त्यावर कोणताही सिद्ध इलाज नाही.

झोपेत चालणे किती सामान्य आहे?

प्रत्यक्षात किती लोक झोपतात याचे आकलन करणे कठीण आहे. हे मुख्यतः कारण झोपेत चालणाऱ्यांना त्यांचे रात्रीचे भाग नेहमी आठवत नाहीत. काही झोपेत चालणारे लोक त्यांच्या घरातील इतर लोकांना जागृत करू शकतात, परंतु नेहमीच असे नसते. स्लीपवॉकिंगचे साक्षीदार कोणीही नसल्यास, ते किती वारंवार होते हे स्थापित करणे कठीण आहे.

तरीही, 2012 मध्ये, स्टॅनफोर्ड युनिव्हर्सिटी स्कूल ऑफ मेडिसिनच्या संशोधकांनी असा अंदाज लावला आहे की 3.6 टक्के यूएस प्रौढांनी (किंवा 8.4 दशलक्षाहून अधिक लोक) मागील वर्षात किमान एकदा तरी स्लीपवॉक केले होते. न्यूरोलॉजी या शैक्षणिक जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या या अभ्यासात 19,136 व्यक्तींचे त्यांच्या झोपेच्या आणि झोपण्याच्या सवयींबद्दल सर्वेक्षण करण्यात आले.

लहान अभ्यासांनी भिन्न संख्या नोंदवल्या आहेत. एका अभ्यासात दक्षिण-पश्चिम नायजेरियातील 228 प्रौढांचे सर्वेक्षण करण्यात आले आणि असे आढळून आले की सात टक्के प्रतिसादकर्त्यांनी त्यांच्या आयुष्यात किमान एकदा तरी झोपेत चालण्याचा अनुभव घेतला होता. दुसऱ्या अभ्यासात 532 ऑस्ट्रेलियन किशोरवयीन मुलांचे सर्वेक्षण केले गेले आणि असे आढळून आले की त्यांच्यापैकी 2.9 टक्के लोकांना गेल्या महिन्यात झोपेत चालणे आठवले.

2016 च्या संशोधनाच्या पुनरावलोकनात 51 वेगवेगळ्या अभ्यासांमधून डेटा गोळा केला गेला. एकत्रित नमुना 100,490 लोक होते. संशोधकांनी निष्कर्ष काढला, "मेटा-विश्लेषणात असे दिसून आले आहे की झोपेत चालण्याचे प्रमाण 6.9 टक्के आहे. स्लीपवॉकिंगचे सध्याचे प्रमाण-गेल्या 12 महिन्यांत—मुलांमध्ये (पाच टक्के) प्रौढांपेक्षा (1.5 टक्के) लक्षणीयरीत्या जास्त होते.”

झोपेत चालणे किती सामान्य आहे याबद्दल कोणताही निश्चित डेटा नसला तरीही, आम्हाला काय माहित आहे की लाखो लोक त्यांच्या आयुष्यात कधीतरी झोपेत चालतील. संशोधकांनाही पुरेसा विश्वास आहे की झोपेत चालणे हे प्रौढांपेक्षा मुलांमध्ये अधिक सामान्य आहे.

झोपेत चालण्याची लक्षणे

अर्थात, झोपेत चालण्याचे सर्वात सामान्य लक्षण म्हणजे झोपेत चालणे भाग अनुभवणे, जे झोपलेली व्यक्ती फिरते किंवा इतर कामे पूर्ण करते तेव्हा उद्भवते. हे भाग अनेक प्रकारचे असू शकतात, परंतु काही झोपेच्या हालचाली इतरांपेक्षा सामान्य आहेत.

स्लीपवॉकिंगशी संबंधित संभाव्य जोखीम

झोपेत चालत असलेल्या व्यक्तीला ते काय करत आहेत याची जाणीव नसते, जे संभाव्यतः धोकादायक ठरू शकते. उदाहरणार्थ, स्लीपवॉकर कदाचित: त्यांची बेडरूम आणि घर पूर्णपणे सोडून द्या. यामुळे ते लॉक आउट होऊ शकतात किंवा कठोर हवामानास सामोरे जाऊ शकतात.

स्लीपवॉकर संभाव्यतः अपघाताने स्वत: ला दुखवू शकतो. स्लीपवॉक करणारी एखादी व्यक्ती वस्तूंवरून जाऊ शकते, पायऱ्यांवरून खाली पडू शकते किंवा खिडकीतून उडी देखील घेऊ शकते.

स्लीपवॉकर अपघाताने इतर लोकांना हानी पोहोचवू शकतो. ते आक्रमक होऊ शकतात आणि चुकून जवळच्या एखाद्याला दुखवू शकतात.

स्लीपवॉकिंग आणि झोपेचे टप्पे

प्रत्येकजण नियमित रात्रीच्या दरम्यान झोपेच्या वेगवेगळ्या टप्प्यांतून अनेक वेळा सायकल चालवतो. सामान्यतः, प्रत्येक पूर्ण झोपेचे चक्र 90 ते 110 मिनिटे टिकते. संशोधन असे सूचित करते की यापैकी काही टप्प्यांमध्ये झोपेत चालणे अधिक सामान्य असू शकते आणि इतरांमध्ये कमी सामान्य असू शकते.

झोपेत चालणे कशामुळे होते?

अनेक भिन्न घटकांमुळे एखाद्या व्यक्तीला झोपेत चालणे होऊ शकते. मेयो क्लिनिक म्हणते की झोपेची सामान्य कारणे झोपेची कमतरता, तणाव, ताप आणि प्रवासासारख्या झोपेच्या वेळापत्रकात व्यत्यय यांचा समावेश होतो. झोपेत चालण्याच्या काही संभाव्य कारणांवर अधिक तपशीलवार नजर टाकली आहे.

1. झोपेत चालणे हे काही आरोग्य परिस्थितीशी जोडले जाऊ शकते.

वेबएमडीच्या मते, काही परिस्थितींमुळे झोपेत चालण्याची शक्यता वाढू शकते. यामध्ये हृदयाच्या लय समस्या, ताप, छातीत जळजळ, रात्रीचा दमा आणि अस्वस्थ पाय सिंड्रोम यांचा समावेश आहे.

एका अभ्यासात मायग्रेन डोकेदुखी आणि झोपेत चालणे यांचा संबंध आढळला. दरम्यान, MedlinePlus झोपेत चालण्याचा संबंध जप्ती विकारांशी जोडतो आणि नोंद करतो की, "वृद्ध प्रौढांमध्ये, झोपेत चालणे हे एखाद्या वैद्यकीय समस्येचे लक्षण असू शकते ज्यामुळे मानसिक कार्य न्यूरोकॉग्निटिव्ह डिसऑर्डर कमी होते."

2. काही मानसिक आरोग्य स्थिती झोपेत चालण्याशी संबंधित असू शकते.

2012 च्या स्टॅनफोर्ड युनिव्हर्सिटी स्कूल ऑफ मेडिसिनच्या अभ्यासाविषयीच्या एका लेखात स्पष्ट केले आहे की, त्या निष्कर्षांनुसार, “नैराश्याने ग्रस्त लोक झोपेत नसलेल्या लोकांपेक्षा 3.5 पट जास्त होते आणि अल्कोहोलचा गैरवापर/अवलंबित्व किंवा वेड-कंपल्सिव्ह डिसऑर्डर असलेले लोक देखील लक्षणीयरीत्या जास्त होते. स्लीपवॉकिंग एपिसोड असण्याची शक्यता आहे. याशिवाय, एसएसआरआय अँटीडिप्रेसस घेणाऱ्या व्यक्तींना महिन्यातून दोनदा झोपण्याची शक्यता तिप्पट किंवा न घेतलेल्या लोकांपेक्षा जास्त असते.”

दरम्यान, वेबएमडी म्हणते की झोपेत चालण्याची उच्च शक्यता मानसिक विकारांशी संबंधित असू शकते जसे की पोस्ट ट्रॉमॅटिक स्ट्रेस डिसऑर्डर (PTSD), पॅनीक अटॅक आणि एकापेक्षा जास्त व्यक्तिमत्व डिसऑर्डर यांसारख्या विभक्त अवस्था.

या विविध आरोग्य स्थिती आणि झोपेत चालणे यांच्यातील संबंधाचे नेमके स्वरूप पूर्णपणे समजलेले नाही.

"निशाचर भटकंती आणि काही परिस्थिती यांच्यात काही शंका नाही, परंतु कार्यकारणभावाची दिशा आम्हाला माहित नाही," असे स्लीपवॉकिंगचे संशोधक मॉरिस ओहेयन यांनी एका प्रसिद्धीपत्रकात म्हटले आहे. “वैद्यकीय परिस्थिती झोपेत चालण्यास प्रवृत्त करत आहेत की उलट? किंवा कदाचित हे उपचारच जबाबदार आहेत.”

3. झोपेत चालण्यामध्ये अनुवांशिक किंवा आनुवंशिक घटक असू शकतात.

JAMA Pediatrics या जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या 2015 च्या अभ्यासात 1,940 मुलांचे झोपेत चालणे आणि झोपेच्या दहशतीच्या अनुभवांवर नजर टाकण्यात आली. संशोधकांना असे आढळून आले की ज्या मुलांचे पालक कधीही स्लीपवॉकर होते त्यांच्या मुलांमध्ये झोपेत चालण्याचा कोणताही कौटुंबिक इतिहास नसलेल्या मुलांपेक्षा तीन पटीने अधिक स्लीपवॉक होते. जेव्हा मुलाच्या दोन्ही पालकांना झोपेत चालण्याचा इतिहास होता, तेव्हा त्यांच्या मुलाच्या झोपेत चालण्याची शक्यता जास्त होती.

स्लीपवॉकिंग चुकीचे समज

स्लीपवॉकिंगबद्दलची सर्वात मोठी समज म्हणजे साक्षीदारांनी झोपलेल्या व्यक्तीला उठवण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न केले पाहिजेत. प्रत्यक्षात, असे नाही. Sleep.org ने शिफारस केली आहे की प्रेक्षकांनी झोपेत चालणाऱ्या व्यक्तीला जेव्हा शक्य असेल तेव्हा त्यांना न उठवता त्यांच्या पलंगावर परत नेण्याचा प्रयत्न करावा. परंतु अशा परिस्थितीत जेव्हा एखादी व्यक्ती झोपेत चालणाऱ्याला पुन्हा अंथरुणावर आणू शकत नाही किंवा ते स्वतःसाठी किंवा इतरांसाठी धोकादायक ठरू शकते असे वाटत असेल, तेव्हा झोपलेल्या व्यक्तीला जागे करण्याची शिफारस केली जाते.

सारांश

स्लीपवॉकिंग हे खूपच सामान्य आहे, विशेषतः मुलांमध्ये. प्रौढांमध्ये, औषधोपचार, ताप, तणाव, अल्कोहोल आणि मानसिक आरोग्याच्या स्थितींसह सर्व प्रकारच्या गोष्टींमुळे हे ट्रिगर होऊ शकते. बहुतेक स्लीपवॉक करणारे स्वतःचे किंवा इतरांना इजा करणार नाहीत, परंतु जे करतात त्यांनी या समस्येसाठी वैद्यकीय मदत घ्यावी - ज्या लोकांना असे वाटते की झोपेत चालणे त्यांच्या दैनंदिन जीवनात व्यत्यय आणत आहे. झोपण्याच्या संभाव्य उपायांमध्ये औषधे, तणाव व्यवस्थापन, ध्यान, संमोहन, अल्कोहोल कमी करणे आणि पुरेशी, नियमित झोप घेणे यांचा समावेश होतो.

कृपया महत्वाची सूचना आपल्यासाठी

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. या आर्टिकलमध्ये देण्यात आलेली माहिती व उपाय हे सामान्य ज्ञानावर आधारित आहेत. ते अवलंबण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला जरूर घ्यावावाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती.