पोह्यांच्या पाककृती | नाश्त्याची पाककृती | पोहे पचनास हलके | इंदोरी पोहे | नागपूरचा तर्री पोहा | दही पोहे | खारा अवालाक्की | कांदा पोहे | लाल पोहे | भाजक्या पोह्यांचा चिवडा | बटाटा पोहा कटलेट

पोह्यांच्या पाककृती

 

आपण सर्वांनी न्याहारीमध्ये पोहे खाल्ले असतील. पोहे जवळजवळ प्रत्येक घरात नाश्त्यासाठी कधी ना कधी केले जातात. देशभरात ही सर्वात सामान्य आणि चवदार असलेली नाश्त्याची पाककृती आहे. पोहे पचनास हलके असल्यानं ते दिवभरात कोणत्याही वेळी बनवता येतात. पोह्याचे वैशिष्ट्य म्हणजे ते अगदी कमी वेळात तयार केले जातात. देशातील काही ठिकाणचे पोहे तिथली ओळख बनले आहेत. अशाच पोह्यांच्या पाच पाककृती आम्ही तुम्हाला सांगणार आहोत. या तुम्ही तुमच्या घरी सहजपणे बनवून त्यांचा आस्वाद घेऊ शकता.

इंदोरी पोहे

मध्य प्रदेशातील इंदूरमध्ये आढळणारी ही पोहे रेसिपी शहराच्या नावानेच प्रसिद्ध झाली आहे. इंदोरी पोहे खाण्यासाठी लोक लांबून येतात. या पोह्यांमध्ये थोडासा गोडपणा असतो. कच्चा कांदा, मसाले, शेव आणि इतर साहित्यासह ते खाल्ले जातात. ही पाककृती बनवायला खूप सोपी आणि खायला खूप चवदार आहे.

घटक

1 वाटी भिजवलेले पोहे

2 टेबलस्पून किसलेले गाजर

3 टेबलस्पून शेगंदाणा

2 मिरची

1/2 टीस्पून हळद

1/2 टीस्पून बडीशोप

1 कांदा

1 बटाटा

कोथिंबीर

1 टेबलस्पून साखर

2 टेबलस्पून शेव

1/2 टेबलस्पून जीरे

1 टेबलस्पून तेल

कढीपत्ता

1 टेबलस्पून तूप

कृती:

पोहे स्वच्छ धूवून घ्यावेत आणि दहा मिनिटे ठेवावे. कढईत तेल गरम करत ठेवावे आता यात बटाटा तळून घ्या तसेच शेगंदाणा तळून घ्यावे.

आता कढईत तेलात कढीपत्ता, जीरे, मोहरी कांदा घालून ट्रान्सपरंट होईपर्यंत हलवत रहा.हळद आता त्यात भिजवलेले पोहे त्यात घालून परतवावे.

त्यात चवीनुसार मीठ, साखर घालावी वरून लिंबू पिळून घ्यावे व कोथिंबीर आणि गाजर किस पसरवावा.

नागपूरचा तर्री पोहा

महाराष्ट्रातल्या नागपूरची ‘तर्री पोहा’ डिश प्रसिद्ध आहे. यामध्ये पोह्यांसोबत करीही (पातळ आमटी) दिली जाते. हे पोहे पौष्टिकही असतात. यामध्ये चिवडा, बारीक चिरलेला कांदा, जिरे, कढीपत्त्यासह इतर साहित्य वापरलं जातं. मसालेदार चना ग्रेव्हीसोबत कांदा पोहे.

मसालेदार चना तर्री किंवा ग्रेव्ही बनवणे

चणे वाहत्या पाण्याखाली चांगले धुवा आणि 1/2 कप पाण्यात किमान 4 तास भिजत ठेवा. चणे भिजल्यानंतर सर्व पाणी काढून टाका, 3/4 कप ताजे पाणी घाला आणि चणे मऊ होईपर्यंत दाबून शिजवा. तर्जनी आणि अंगठा यांच्यामध्ये दाबल्यावर चणे तुटले पाहिजेत. आता कढईत १ चमचा तेल गरम करा. मोहरी आणि जिरे घाला आणि मोहरी शिजू लागेपर्यंत परता. नंतर तमालपत्र, मिरपूड आणि लवंगा घाला आणि काही सेकंद परतावे. पुढे, आले आणि लसूण घाला आणि काही सेकंद परतावे.

या टप्प्यावर, बारीक चिरलेला कांदा आणि कढीपत्ता घाला. कांदा पारदर्शक होईपर्यंत परता. कांदा तपकिरी होणार नाही याची काळजी घ्या. जर तुम्ही कांद्याची पेस्ट वापरत असाल तर कच्चा वास जाईपर्यंत परतून घ्या. आता त्यात कोरडा मसाला पावडर घाला: हळद, काळा मसाला/चना मसाला, मिरची पावडर, धने पावडर, गूळ, मीठ आणि हिंग. चांगले मिसळा. उकडलेले चणे ज्या पाण्यात शिजवले होते त्यात घाला. चांगले मिसळा. शेवटी टोमॅटोचे तुकडे घाला आणि तारीला उकळी आणा.

कांदा पोहे बनवणे

पोहे एका चाळणीत घाला आणि वाहत्या पाण्याच्या हलक्या प्रवाहाखाली 1 किंवा 2 मिनिटे चांगले धुवा. हलक्या हाताने पोहे मिक्स करत रहा म्हणजे सर्व फ्लेक्स ओले होतील.

10 मिनिटे बाजूला ठेवा म्हणजे पोह्यातून पाणी पूर्णपणे निघून जाईल. पोहे जास्त काळ निथळायला ठेवू नका नाहीतर ते कोरडे होतील. कढईत, मध्यम आचेवर, तेल गरम करा. मोहरी घाला आणि ते तडतडत नाही तोपर्यंत थांबा. नंतर त्यात जिरे घालून काही सेकंद परतावे. आता चिरलेला कांदा आणि हिरवी मिरची घाला आणि कांदे पारदर्शक होईपर्यंत परता. कढीपत्ता, साखर, मीठ, हळद, आणि हिंग घाला. चांगले मिसळा. शेवटी, धुतलेले आणि काढून टाकलेले पोहे घालून चांगले एकजीव करा. किसलेले खोबरे घालून मिक्स करावे.

तर्री पोहे सर्व्ह करणे

तारी गरम आणि कांदा पोहे उबदार असल्याची खात्री करा.

एका खोल प्लेटमध्ये कांदा पोहेचा १/४ भाग घाला.

आता त्यावर थोडी तारी टाका. प्रत्येकाला टोमॅटोचा तुकडा मिळेल याची खात्री करा. पोह्यांवर भरपूर शेव शिंपडा. बाजूला लिंबाची पाचर घालून लगेच सर्व्ह करा.

दही पोहे

दही-पोहा बिहार आणि झारखंडमध्ये खूप प्रसिद्ध आहे. ही अगदी सहज बनणारी रेसीपी आहे. ही फक्त पोहे चांगले धुवून त्यात दही आणि साखर घालून तयार केली जाते.

खारा अवालाक्की

कर्नाटकात बनवलेली ही पोहे रेसिपी कर्बोदकं, जीवनसत्त्वं आणि प्रथिनांनी समृद्ध आहे. कांदा, आलं, मोहरी, चणा डाळ, उडीद डाळ यासह इतर साहित्य हे पोहे तयार करण्यासाठी वापरलं जातं. हे नारळाच्या चटणीसोबत सर्व्ह केले जातात.

साहित्य:

२ कप जाड अवलक्की/पोहे

मूठभर शेंगदाणे

½ कांदा, बारीक चिरून

१ हिरवी मिरची , बारीक चिरून

१ इंच आले , बारीक चिरून

¼ टीस्पून हळद पावडर

½ टीस्पून साखर किंवा आवश्यकतेनुसार

चवीनुसार मीठ

1 टेस्पून लिंबाचा रस

थोडी कोथिंबीर , चिरलेली

टेम्परिंगसाठी:

1 टीस्पून तेल

½ टीस्पून मोहरी

½ टीस्पून जिरे

½ टीस्पून उडीद डाळ

चिमूटभर हिंग

४-५ कढीपत्ता

2 कप अवलक्की/पोहे पाण्यात सुमारे 5 मिनिटे भिजवा किंवा ते मऊ होईपर्यंत त्यांचा आकार टिकवून ठेवा. ते काढून टाका आणि दाबल्यावर पोहे सहजपणे फोडले जातील याची खात्री करा.

तेल गरम करून त्यात मोहरी, उडीद डाळ, जिरे आणि हिंग घाला. त्यांना क्रॅक होऊ द्या. या टप्प्यावर कढीपत्ता देखील घाला. (माझ्याकडे कढीपत्ता नाही म्हणून मी ते वगळले)

कढईत शेंगदाणे घालून कुरकुरीत होईपर्यंत तळा.

आता चिरलेला कांदा, मिरची आणि आले घाला. कांदे घाम येईपर्यंत परतावे.

त्यात हळद, मीठ, साखर घालून काही सेकंद परतावे.

आता भिजवलेली आवलक्की (पोहे) घालून मंद आचेवर परतावे. झाकण ठेवून मंद आचेवर १-२ मिनिटे शिजवा.

थोडा लिंबाचा रस आणि चिरलेली कोथिंबीर शिंपडा.

खरा पोहे/खरा आवलक्की गरमागरम दही आणि मिश्रण मसाला चहा सोबत सर्व्ह करा.

कांदा पोहे

कांदा पोहे रेसिपी महाराष्ट्रात खूप प्रसिद्ध आहे. या पोह्यांमध्ये कांद्याचं प्रमाण खूप जास्त असतं. पोहे बनवण्यासाठी कांदा तेलात भाजला जातो. पोहे तयार झाल्यावर वरूनही भरपूर कच्चा कांदा काही ठिकाणी टाकला जातो. हे शेव घालून हे पोहे खायला दिले जातात.

साहित्य

1½ कप पोहे, जाड

1 टीस्पून साखर

¾ टीस्पून मीठ

2 चमचे तेल

2 चमचे शेंगदाणे

1 टीस्पून मोहरी

1 टीस्पून जिरे

चिमूटभर हिंग

काही कढीपत्ता

1 कांदा, बारीक चिरलेला

2 मिरच्या, बारीक चिरून

¼ टीस्पून हळद

2 चमचे नारळ, किसलेले

2 चमचे कोथिंबीर, बारीक चिरलेली

2 टीस्पून लिंबाचा रस

कृती:

सर्व प्रथम एका मोठ्या भांड्यात दीड कप पोहे घ्या. जाड पोहे वापरा, जर ते मध्यम जाडीचे असेल तर त्यातून जाड पोहे निवडा. आता त्यात पाणी घालून २ मिनिटे किंवा मऊ होईपर्यंत भिजवा. आता पाणी काढून टाका आणि पोहे लापशीसारखे होणार नाहीत याची काळजी घ्या. आता 1 टीस्पून साखर आणि ¾ टीस्पून मीठ घाला. हळूहळू मिसळा. आता एका मोठ्या कढईत २ चमचे तेल गरम करा आणि २ चमचे शेंगदाणे मंद आचेवर तळून घ्या. शेंगदाणे कुरकुरीत होईपर्यंत तळून घ्या आणि नंतर बाजूला ठेवा. आता त्याच तेलात १ चमचा मोहरी, १ चमचा जिरे, चिमूटभर हिंग आणि काही कढीपत्ता तळून घ्या. यानंतर 1 कांदा, 2 मिरच्या घालून शिजवा. कांदा तपकिरी न होता आकुंचन येईपर्यंत परता. यानंतर ¼ टीस्पून हळद घालून चांगले शिजवा. आता भिजवलेले पोहे, भाजलेले शेंगदाणे टाका आणि सर्वकाही व्यवस्थित एकजीव होईपर्यंत हळूहळू मिसळा. झाकण ठेवून ५ मिनिटे किंवा सर्व चव शोषेपर्यंत शिजवा. आता २ चमचे नारळ, २ चमचे धणे आणि २ चमचे लिंबाचा रस घाला. शेवटी कांदा पोह्यांवर शेव टाका आणि आनंद घ्या.

लाल पोहे

साहित्य: २ वाट्या लाल पोहे, १ कांदा, १ मोठा चमचा भाजलेले शेंगदाणे, १/२ छोटा चमचा मोहरी, १/२ छोटा चमचा हळद, चिमूटभर हिंग, थोडासा कढीपत्ता, २ चिरलेल्या हिरव्या मिरच्या, १ मोठा चमचा तेल, चवीनुसार मीठ.

कृती: पोहे चाळणीमध्ये धुऊन घ्या व त्यातील पाणी निथळून काढून पाच मिनिटे बाजूला ठेवून द्या. तेल तापवा. त्यात मोहरी, हळद व हिंग घाला. मोहरी तडतडली आणि हिंगाचा वास आला, की मग त्यात कढीपत्ता घाला आणि तोही तडतडू द्या. त्यानंतर कांदा घालून तो पारदर्शक होईपर्यंत परतवून घ्या. आता त्यात भाजलेले शेंगदाणे घाला. शेवटी भिजलेले पोहे घालून चांगले ढवळून घ्या आणि काही मिनिटे शिजवा. त्यावर कोथिंबीर व खवलेले खोबरे भुरभुरा.

भाजक्या पोह्यांचा चिवडा

घटक:

1 किलो भाजके पोहे

1/2 किलो शेंगदाणे

1/4 किलो सुक्या खोबरे चे काप

1/4 किलो फुटाणे डाळ

फोडणी:

2 टेबलस्पून तीळ

1 टेबलस्पून जीरे

1 टेबलस्पून मोहरी

चवीनुसार मिरची पुड

चवीनुसार मीठ

2 टेबलस्पून पीठीसाखर

2 टीस्पून हिंग

2 टीस्पून हळद

दोन मुठी कढीपत्ता

1/4 कप लसुण ठेचून

दोन / अडीच वाटी फोडणी साठी तेल

कृती:

शेंगदाणे, खोबरे गरम तेलात तळून घ्यावे. फुटाणे डाळ हलकी तळून घ्यावी.शेंगदाणे, खोबरे, फुटाणे तळून थोड्या पोह्यावर एकत्र करून घ्यावे. पातेल्यात तेल गरम करून त्यात तीळ, जीरे-मोहरी, बाकीचे साहित्य क्रमाने फोडणी करावी. फोडणी भाजत आले की त्यात लसुण बारीक चिरून घालणे & परतुन घ्यावे. लसुण भाजत आला की त्यात हळद, मिरची पुड & मीठ चवीनुसार घालावे. सर्व मिश्रण एकसारखे परतुन घ्यावे. यात पोहे & मिक्स शेंगदाणे, डाळ घालून एकजीव करून घ्यावे. वरून पीठीसाखर घालून पुन्हा एकदा सर्व मिश्रण एकसारखे करून परतुन घ्यावे. थोडा वेळ पातेलं गॅसवर मंद आचेवर ठेवावे & गॅस बंद करावा. आपला चिवडा तयार. (दिलेला मसाला आपल्या आवडीप्रमाणे कमी- जास्त घालू शकता)

बटाटा पोहा कटलेट

आवश्यक सामग्री

पोहे - 1 कप

उकडलेले बटाटे - २

मीठ - ३/४ टीस्पून (चवीनुसार)

लाल मिरची - 1/4 टीस्पून

आले - १ इंच तुकडा (किसलेले)

हिरवी मिरची - २ बारीक चिरून

हिरवी धणे - 2-3 चमचे, बारीक चिरून

ब्रेड - 3

पीठ - 2 टेस्पून

काळी मिरी - 1/4 टीस्पून पेक्षा कमी

कृती:

सर्व प्रथम पोहे चाळणीत टाकून भिजवावे.पोहे ५ मिनिटात भिजवून तयार होतील. बटाटे सोलून घ्या, किसून घ्या किंवा चमच्याने चांगले मॅश करा.

मॅश केलेल्या बटाट्यामध्ये भिजवलेले पोहे मिक्स करून त्यात आले, हिरवी मिरची, मीठ, तिखट, अर्धा चमचा मीठ आणि हिरवी कोथिंबीर घालून सर्व काही नीट मिसळा. मिश्रण हाताने मिक्स करून पिठाच्या सारखे तयार करा. कटलेट बनवण्यासाठी मिश्रण तयार आहे.

पिठात 1/4 कप पाणी घालून पातळ ढेकूळमुक्त पीठ बनवा. उरलेले मीठ आणि मिरपूड घालून मिक्स करावे.

ब्रेड फोडून, ​​मिक्सरमध्ये टाकून बारीक करा, ब्रेड पावडर तयार आहे.

तयार कटलेटच्या मिश्रणातून लिंबाच्या आकाराएवढे थोडेसे मिश्रण काढा आणि त्याला हाताने गोल आकार द्या.त्याला दाबून गोल कटलेटचा आकार द्या.तयार केलेले कटलेट पिठाच्या द्रावणात बुडवा. ते द्रावणातून काढून ब्रेडच्या तुकड्यात गुंडाळा. प्लेटमध्ये ठेवा, ते सर्व बाजूने थोडेसे दाबा (जेणेकरून ब्रेडचे तुकडे कटलेटला चांगले चिकटतील).

संपूर्ण मिश्रणातून त्याच पद्धतीने कटलेट बनवा आणि बाजूला ठेवा. कटलेट सेट होईपर्यंत 15 मिनिटे कटलेट सोडा.

कटलेट डिप फ्राय किंवा डीप फ्राय अशा कोणत्याही प्रकारे तळता येतात. शॅलो तळण्यासाठी एका सपाट पातेल्यात किंवा पातेल्यात २-३ चमचे तेल टाका आणि गरम करा (तवा किंवा तवा नॉन-स्टिक असेल तर बरे), तेल गरम झाल्यावर त्यात बसेल तितक्या कटलेट तळून घ्या. एका वेळी पॅन करा. त्यासाठी ठेवा. तेल कमी असल्यास कटलेटवर थोडे तेल घाला.

कटलेट तपकिरी होईपर्यंत मंद आचेवर शिजवा आणि बाहेर काढा. सर्व कटलेट त्याच पद्धतीने शिजवा आणि बाहेर काढा. कुरकुरीत आणि स्वादिष्ट पोहा कटलेट्स तयार आहेत, पोहा कटलेट्स हिरवी कोथिंबीर चटणी किंवा गोड चिंचेच्या चटणीसोबत सर्व्ह करा आणि खा.

झटपट पोहे पापड

घटक

 1/2 तास

 3सर्व्हिंगस

50 ग्रॅम पोहे

250 मि.लि. पाणी

1/8 पापडखार

2 टीस्पून पांढरे तीळ

चविपुरते मीठ

कृती:

50 ग्रॅम पोहे (1/2वाटी) आधी मिक्सरवर जाडसर फिरवा. नंतर त्यांत 150 मिलीलीटर पाणी टाकून पुन्हा मिक्‍सरवर फिरवून त्याची पेस्ट बनवा.

एका भांड्यामध्ये 100मिली लिटर पाणी घेऊन त्यात पोह्यांची पेस्ट ओता व ते छान मिक्स करा. आता त्यांत पांढरे तीळ, 1/8 टीस्पून पापडखार, चवीपुरते मीठ टाका.

एखाद्या जाड बुडाच्या भांड्यात हे मिश्रण ओतून ते गॅसवर ठेवा. गॅसच्या मोठ्या फ्लेमवर पिठाला उकळी येऊ द्या.पण एक सारखे ढवळत राहा.नाहीतर पीठ बुडाला करपते किंवा त्यांच्या गाठी होतात.आता गॅस मिडीयम फ्लेमवर करा व 8 - 10 मिनिटे पीठ छान शिजू द्या. सारखे ढवळत रहा ते दाटसर होईल.साधारण पापड करता येईल असे वाटल्यास गॅस बंद करा.

एका जाड प्लास्टिकच्या पेपर वर तेलाचे ग्रीसिंग करा. पीठ गरम असेपर्यंतच पळीने पीठ प्लास्टिकवर ओतून हलक्या हाताने गोलाकार करा. पापड जरा जाडसरच ठेवा,कारण सुकल्या नंतर ते पातळ होतात.

उन्हात 7 - 8 तास तो पेपर ठेवा. पापड्याच्या कडा सुकून वर येताच, त्या हाताने उचलून, उलटून सुकवा. पुन्हा 2 -3 तास उन्हात ठेवा. छान पातळ पापड तयार होतील.

सुकलेल्या पापड्या हलक्या हाताने एका प्लेटमध्ये काढून घ्या.व कडक तेलात तळून सर्व्ह करा. अतिशय खुसखुशीत असे हे पापड मस्त लागतात.एव्हड्या पिठात मध्यम आकाराचे 8 ते 10 पापड होतात.

सारांश

पोहे हा शब्द 2 गोष्टींना सूचित करतो.  पहिली गोष्ट म्हणजे स्वतः चपटा तांदूळ आणि दुसरा म्हणजे पोह्यांची पाककृती किंवा या विशिष्ट घटकाने बनवलेला पदार्थ. लक्षात ठेवायला सोपे, बनवायला आणि चवीला छान. पोह्यांचे पदार्थ आणि डिश हे महाराष्ट्र, तसेच मध्य प्रदेश, गुजरात आणि गोवा या शेजारील भारतीय राज्यांमध्ये देखील एक सामान्य वैशिष्ट्य आहे. पोहे म्हणजे उकडलेले तांदूळ, लाटून, चपटे आणि नंतर फ्लेक्स बनवण्याशिवाय दुसरे काहीही नाही. सपाट होण्याच्या प्रक्रियेत वापरल्या जाणाऱ्या दाबानुसार पोहे वेगवेगळ्या जाडीचे येतात. पोहे लहान, खूप हलके, सुमारे 2 मि.मी. ते लांब, सपाट आणि रंगात पांढरे आहेत. त्यांच्याकडे असमान कडा आणि एक उग्र पोत आहे. पोह्यांना विशेष सुगंध नसतो परंतु मऊ आणि सौम्य चव असते. स्वयंपाक करण्याच्या पद्धतीनुसार, ते मऊ किंवा कुरकुरीत असू शकतात.

पोहे मोठ्या प्रमाणात तसेच चव शोषून घेण्यास सक्षम आहे, म्हणून त्याचा विविध पदार्थांमध्ये वापर होतो. ते आशियाई पाककृतीमध्ये खूप लोकप्रिय आहेत, परंतु पाश्चात्य देशांमध्ये ते तांदूळ स्नॅक्सच्या उत्पादनात व्यावसायिकरित्या वापरले जातात.

कृपया लक्षात असू द्या

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. वाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती.