निरोगी जीवनशैली | संतुलित आहाराने जीवनशैलीवर नियंत्रण | मानसिकदृष्ट्या निरोगी | आहार आणि व्यायाम | संतुलित आणि पौष्टिक आहार | शांत आणि पुरेशी झोप | व्यसनांपासून दूर | तणावाचे व्यवस्थापन | समाज बांधिलकी |

निरोगी जीवनशैली

 

जीवनशैलीवर नियंत्रण

असंतुलित आहाराने जीवनशैलीवर प्रतिकूल परिणाम होत असतो

जीवनशैलीची सुरुवात कायम आपल्या मनापासून होते. आपल्या मनावर आपले नियंत्रण असेल, तर आपण जीवनशैलीवर नक्की नियंत्रण मिळवू शकतो. जेव्हा तुम्ही मानसिकदृष्ट्या निरोगी असता, तेव्हा तुम्ही चांगली झोपू शकता, अधिक ऊर्जा मिळवू शकता आणि तणावाचा चांगल्या प्रकारे सामना करू शकता. तुम्ही निरोगी निर्णय घेऊ शकाल, समस्या सोडवू शकाल आणि लोकांशी संपर्क साधू शकाल. यासाठी योगामध्ये अतिशय उत्तम थेरपी दिलेली आहे. त्याला धारणा थेरपी म्हणतात. सध्या आपल्याला काय वाटतं याबाबत व्यक्त होणे आणि मग त्याचे ट्रीगर शोधणे गरजेचे आहे.

आहार आणि व्यायाम

आहार आणि व्यायाम याबाबत काही करणे सोपे आहे. त्याची मुबलक माहिती सगळीकडे उपलब्ध आहे. मात्र, जर मनाने ते ठरवले नाही, तर त्याचा काही उपयोग होत नाही. या सगळ्यासाठी मनाचे प्रथमोपचार करणे आवश्यक असते. त्यामुळे तुमचे मन जास्तीत जास्त निरोगी राहण्यास मदत होते. चांगले आरोग्य राखण्यासाठी निरोगी अन्न आवश्यक आहे. हे तुमच्या शरीराला योग्यरित्या कार्य करण्यासाठी आवश्यक असलेली पोषक तत्त्वे प्रदान करते आणि हृदयविकार, स्ट्रोक आणि टाइप 2 मधुमेह यासारखे जुनाट आजार होण्याचा धोका कमी करण्यात मदत करू शकते. निरोगी आहार घेतल्याने तुमचा मूड, ऊर्जा पातळी आणि मानसिक स्पष्टता देखील सुधारू शकते. आरोग्यपूर्ण जीवनशैली जगण्याची पहिली पायरी म्हणजे रात्री वेळेत झोपून सकाळी लवकर उठणे ही आहे. हल्ली फोन, टीव्ही, पार्टी अशा कारणांनी रात्री उशिरा झोपण्याची सवय लोकांना लागली आहे. त्यामुळे लोक सकाळी उशिरा उठतात. पण आपली ऊर्जा लेव्हल सकाळी सर्वाधिक असते. त्यामुळे ती झोपण्यात वाया न घालवता ती वापरावी. यासाठी पहाटे उठणे सर्वोत्तम समजले जाते. त्यामुळे शरीरात उत्साह आणि सकारात्मकता जाणवते.

तरुण वयात आणि ठराविक वयापर्यंत धकाधकीच्या जीवनशैलीचा, चुकीच्या आहाराचा विशेष परिणाम जाणवत नसावा. जाणवू लागेल तेव्हा बघू, असे काही लोक म्हणतात. म्हणजे जाणवायला लागले, की अनिष्ट परिणामाची सुरुवात होते आहे, तेव्हा लगेच बदल करून असे परिणाम टाळता येतील. पण, जेव्हा हे परिणाम दिसायला लागतात तेव्हा उशीर झालेला असू शकतो.  

मानसिक आरोग्य संतुलित राखणे महत्वाचे आहे कारण ते आपल्या एकूण जीवनाच्या गुणवत्तेवर परिणाम करते. जेव्हा तुम्ही मानसिकदृष्ट्या निरोगी असता, तेव्हा तुम्हाला तुमच्या जीवनातून अधिक आनंद मिळू शकतो आणि तुमची उद्दिष्टे साध्य होण्याची शक्यता जास्त असते.

मानसिक आरोग्य संतुलित राखणे महत्त्वाचे आहे कारण ते तुम्हाला तणाव आणि इतर कठीण परिस्थितींना सामोरे जाण्यास मदत करू शकते. जेव्हा तुम्ही मानसिकदृष्ट्या मजबूत असाल, तेव्हा तुम्ही तणावाचा अधिक चांगल्या प्रकारे सामना करू शकाल आणि तुम्ही परत येण्यास सक्षम असाल.

कधी अचानक जेव्हा उच्च रक्तदाब अथवा हृदयविकाराची सुरुवात, हायपर लिपिडेमियासुद्धा इत्यादी तक्रारी उद्भवतात, म्हणजे कळतात, तेव्हा अशा रोगांची सुरुवात बहुतेक वेळा कित्यके वर्षे आधी झालेली असते. म्हणजे काही झाले तर पुढे बघू, हे म्हणणे उचित नाही. जिभेला चटकदार म्हणा, जे काय आवडतं तेच नेहमी खाणं, म्हणजे काही गोष्टींचा अतिरेक आणि काही गोष्टी आवश्यक असूनही कमी-क्वचितच खाल्ल्या जाणे अशा असंतुलित आहाराने एकूण जीवनशैलीवर दीर्घकाळात प्रतिकूल परिणाम होत असतो. कामाच्या स्वरूपानुसार आणि शहरातील धकाधकीने सतत मानसिक ताण, शिणवटा याचाही आरोग्यावर परिणाम होत राहतो.

जीवनशैलीवरील प्रतिकूल परिणामावर मात कशी करावी:

संतुलित आणि पौष्टिक आहार घेणे

शरीराला योग्यरीतीने कार्य करण्यासाठी आणि तुमचे आरोग्य चांगले ठेवण्यासाठी संतुलित, पोषकतत्त्वांनी युक्त आहार आवश्यक आहे. फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य, प्रथिने आणि जीवनसत्त्वे शरीराला मिळतील या दृष्टीने चौरस आहार घ्या. भारतीय आहारपद्धतीतील बहुतेक पदार्थांमध्ये आढळणारी अत्यावश्यक जीवनसत्त्वे, खनिजे आणि अँटिऑक्सिडंट्स शरीराला ऊर्जा व ताकद देण्यासाठी पूरक ठरतात. त्याचबरोबर प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी उपयुक्त ठरतात. शक्यतो घरात शिजवलेले अन्न खाण्यास प्राधान्य दिले पाहिजे. प्रक्रिया केलेले अन्न, गोड पेये आणि जास्त चरबीयुक्त पदार्थ, सोडियम आणि सॅच्युरेटेड फॅट्स मर्यादित करा किंवा टाळा.

दिवसभर भरपूर पाणी प्या:

एकंदर आरोग्यासाठी आणि आणि शरीरातील कार्ये घडून येण्यासाठी पाणी महत्त्वपूर्ण आहे. विविध कारणांमुळे दिवसभर हायड्रेटेड राहणे महत्त्वाचे आहे. पाणी पचनास मदत करते, पोषक द्रव्ये वाहून नेते, विषारी पदार्थ बाहेर टाकते आणि शरीराचे तापमान नियंत्रित करण्यास मदत करते. याव्यतिरिक्त, ते आपली त्वचा चमकदार आणि निरोगी ठेवते.

शांत आणि पुरेशी झोप:

सध्याच्या स्पर्धेच्या आणि अतिशय धकाधकीच्या जीवनात नेहमी झोपेला दुय्यम स्थान दिले जाते. टार्गेट आणि ऑफिसच्या कामापुढे शरीराला पुरेशी विश्रांती आणि झोप मिळण्याकडे पूर्णपणे दुर्लक्ष होते. तथापि, सर्वोत्कृष्ट आरोग्य आणि आरोग्य राखण्यासाठी पुरेशा झोपेला प्राधान्य देणे महत्त्वाचे आहे. रोज किमान सात तास सलग, गाढ व शांत झोप शरीरासाठी आवश्यक असते. तुमच्या बेडरूममध्ये शांत झोपेचे वातावरण ठेवा. तुमच्या शरीराला आराम करण्याची वेळ आली आहे हे सांगण्यासाठी, आरामशीर झोपण्याच्या वेळेची दिनचर्या तयार करा.

तणावाचे व्यवस्थापन:

तणाव हा जीवनाचा एक आवश्यक घटक असला, तरी आपण तो कसा हाताळतो याचा आपल्या आरोग्यावर लक्षणीय परिणाम होतो. हृदय व रक्तवाहिन्यांसंबंधी रोग, चिंता आणि नैराश्य या शारीरिक आणि मानसिक आरोग्याच्या काही समस्या आहेत, ज्या दीर्घकालीन तणावामुळे होऊ शकतात. त्यामुळे काम करताना कमी तणाव निर्माण होईल अशी धोरणे तयार करणे आवश्यक आहे.

व्यसनांपासून दूर राहा:

तुम्हाला आयुष्यभर फिटनेस मिळवायचा असेल आणि टिकवून ठेवायचा असेल, तर वाईट सवयी आणि अमली पदार्थांपासून दूर राहणे महत्त्वाचे आहे. धूम्रपान, जास्त मद्यपान आणि ड्रग्जचा वापर यासारख्या वाईट सवयींचे परिणाम तुमच्या आरोग्यासाठी हानिकारक असू शकतात. या सवयी महत्त्वाच्या अवयवांना हानी पोहोचवतात.

सारांश

आपली जीवनचर्या व्यवस्थित कागदावर मांडावी. एकूण आपल्याकडे २४ तास असतात. एका दिवसात त्यातील एक तास फक्त आपल्या स्वतःसाठी ठेवावा. बाकी उरलेले २३ तास आपण झोप, स्वतःचे प्रातर्विधी, प्रवास, अर्थार्जनासाठी काम, आहार, समाज बांधिलकी, प्रबोधन आणि शेवटी आपले कुटुंब यासाठी व्यतीत करावा. जो एक तास आपण आपल्या साठी ठेवलाय तो केवळ आपल्या स्वतःच्या मानसिक आणि शारीरिक व्यवस्थापनेसाठी खर्च करावा. निरोगी आहार खाणे ही सर्वात महत्वाची गोष्ट आहे जी तुम्ही तुमच्या आरोग्यासाठी करू शकता. निरोगी निवड करून, तुम्ही तुमचे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य सुधारू शकता आणि तुमच्या जुनाट आजारांचा धोका कमी करू शकता. त्यामुळे आजच सकस खाण्याची सवय लावा!

कृपया लक्षात असू द्या

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. वाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती.