संसर्गाची लागण त्यालाच ॲलर्जी म्हणतात | रोगप्रतिकारशक्ती क्षीण झाल्यानंतर बाहेरील संसर्गाला तोंड देण्यास शरीर असमर्थ ठरते | प्राण्यांचे केस, विष्ठा, घरातील धूळ, त्वचेवरचा संसर्ग, तंतुमय केस, सल्फा, अंडी, दूध, गहू, डाळ, डास चावणे, मधमाशीचा दंश, घरातील झुरळे ही ॲलर्जीची प्रमुख कारणे आहेत | ॲलर्जी वेगवेगळ्या प्रकारचे लक्षणे दिसून येतात

ॲलर्जी

 

एलर्जी म्हणजे काय

कितीही नवनवीन सोयी सुविधा आल्या तरीही ॲलर्जीने त्रस्त असणाऱ्यांची संख्या दिवसेंदिवस वाढते आहे. जसा जसा निसर्गाचा र्हास झाला, माणूस सिमेंटच्या जंगलात राहू लागला, त्याच्या शरीरावर परिणाम दिसू लागले. रोगप्रतिकारशक्ती क्षीण झाल्यानंतर बाहेरील संसर्गाला तोंड देण्यास शरीर असमर्थ ठरते. त्यामुळे संसर्गाची लागण लगेच होते आणि त्रास होतो त्यालाच ॲलर्जी म्हणतात.

ॲलर्जीची कारणे

प्राण्यांचे केस, विष्ठा, घरातील धूळ, त्वचेवरचा संसर्ग, तंतुमय केस, सल्फा, अंडी, दूध, गहू, डाळ, डास चावणे, मधमाशीचा दंश, घरातील झुरळे ही ॲलर्जीची प्रमुख कारणे आहेत. वाढते प्रदूषण,धूळ, फळांवर कीटकनाशकांचा वापर, हिरव्या पालेभाज्यांच्या वाढीसाठी व ताजेतवाने ठेवण्यासाठी कृत्रिम रसायनांचा वापर या कारणांमुळेही ॲलर्जी प्रमाण वाढत आहे. शहरांत प्रतिजैविकांचा अतिरिक्त वापर, स्टिरॉइडचे वाढते सेवन हे आरोग्यासाठी त्रासदायक ठरत आहे. याशिवाय ही अनेक कारणे कारणीभूत ठरू शकतात. एखादा सुवासिक अत्तर किवा धूप ही एखाद्याच्या ॲलर्जीचे कारण ठरू शकते.

ॲलर्जीची लक्षणे

ॲलर्जी वेगवेगळ्या प्रकारचे लक्षणे दिसून येतात. प्रत्येकाची कारणे पाहून त्यावर उपचार सांगितले जातात. अंगावर खाज येणे, बारीक पुरळ उठणे,वारंवार शिंका येणे, नाकातून, डोळ्यातून पाणी येणे, त्वचेवर लालसर चट्टे येणे, श्वास घेण्यास त्रास होणे, नाक चोंदणे, सतत सर्दी, खोकला येणे, थंडी वाजणे , बारीक ताप येणे , वेगवगळे श्वसनविकार अशी विविध लक्षणे ॲलर्जीमुळे उद्भवू शकतात.

प्रत्येकाला त्वचेच्या ऍलर्जीबद्दल माहिती आहे. प्रत्येकाला आयुष्यात कधी ना कधी ही समस्या असते. परंतु क्वचितच तुम्हाला त्याच्या घटनेचे कारण जाणून घ्यायचे असेल. वास्तविक, त्वचेच्या ऍलर्जीची अनेक कारणे असू शकतात आणि ती केवळ चेहऱ्यावरच नाही तर शरीराच्या इतर भागांमध्येही होऊ शकते. त्वचेच्या ऍलर्जीमुळे त्वचेवर लाल ठिपके, खाज सुटणे, जळजळ होणे अशा अनेक समस्या उद्भवतात. कधीकधी यामुळे त्वचेवर सूज देखील येते. त्वचेच्या ऍलर्जीचे अनेक प्रकार आहेत आणि प्रत्येक प्रकारच्या त्वचेच्या ऍलर्जीची लक्षणे आणि कारणे वेगवेगळी असतात.

एक्जिमा

सर्वात सामान्य त्वचेच्या ऍलर्जींपैकी एक म्हणजे एक्जिमा. साधारणपणे ही समस्या लहान मुलांमध्ये जास्त दिसून येते. परंतु याचा अर्थ असा नाही की प्रौढांना ही त्वचा ऍलर्जी असू शकत नाही. हा आजार त्वचेतील कोरडेपणामुळे होतो. जेव्हा तुम्हाला एक्जिमा होतो तेव्हा तुम्हाला त्वचेवर सूज येणे, त्वचा लाल होणे, त्वचेवर क्रस्ट तयार होणे यासारखी अनेक लक्षणे दिसू शकतात. याशिवाय त्वचेला खाज सुटू लागते. लहान मुलांचा एक्जिमा चेहऱ्यावर होतो तर गुडघे, कोपर आणि सांध्यावर पुरळ उठते. तज्ञांच्या मते, एक्जिमा बहुतेकदा दमा, ऍलर्जीक राहिनाइटिस आणि इतर प्रकारच्या अन्न ऍलर्जीशी संबंधित असतो.

ग्रॅन्युलोमा एन्युलर

ग्रॅन्युलोमा ॲन्युलर हे त्वचेच्या तीव्र ऍलर्जींपैकी एक आहे. या ऍलर्जीमुळे, एखाद्या व्यक्तीला त्वचेवर पुरळ उठते, ज्याचा आकार गोल असतो. ही समस्या लहान मुलांपासून मोठ्यांपर्यंत कोणालाही होऊ शकते. पण तज्ज्ञांच्या मते ही ॲलर्जी महिलांमध्ये जास्त आढळते. जेव्हा ग्रॅन्युलोमा ॲन्युलेअर होतो तेव्हा रुग्णाला तीव्र खाज सुटते. एखाद्या व्यक्तीला त्याची समस्या वेळीच कळली तर त्यावर सहज उपचार होऊ शकतात. मात्र ही समस्या नेमकी कशामुळे उद्भवते हे अद्याप समजू शकलेले नाही.

बुरशीजन्य संसर्ग

हा देखील एक प्रकारची त्वचेची ऍलर्जी आहे. हे बुरशीमुळे होते, ज्याला मायकोसिस देखील म्हणतात. चेहरा, हात आणि शरीराच्या इतर भागातही ही समस्या उद्भवू शकते. बुरशीजन्य संसर्गामुळे त्वचा खडबडीत होऊ लागते. तसेच ही ॲलर्जी जर एखाद्याच्या चेहऱ्यावर झाली तर त्यामुळे भुवयाचे केस गळू शकतात. तज्ज्ञांच्या मते बुरशीजन्य संसर्गावर उपचार घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. या आजारावर वेळीच उपचार न मिळाल्यास हा त्रास शरीराच्या ऊती, हाडे आणि इतर अवयवांवर होऊ लागतो.

लिकेन प्लानस

ही देखील एक प्रकारची त्वचेची ऍलर्जी आहे, जी संसर्गामुळे होऊ शकते. साधारणपणे असे दिसून येते की ही समस्या 30 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांमध्ये दिसून येते. जेव्हा लाइकेन प्लानस होतो तेव्हा त्वचेवर चमकदार डाग दिसतात. इतर त्वचेच्या ऍलर्जींप्रमाणे, हे देखील शरीराच्या कोणत्याही भागात होऊ शकते. ही समस्या विशेषतः मनगट, खालचे पाय, पाठ, मान इत्यादींमध्ये जास्त दिसून येते. इथे साहजिकच प्रश्न पडतो की या ऍलर्जीचे कारण काय? तज्ञ म्हणतात की हे आनुवंशिक कारणांमुळे होते. जर कुटुंबातील कोणाला लाइकेन प्लानस झाला असेल, तर तो भावी पिढ्यांमध्येही होण्याची शक्यता असते.

पित्ताच्या गाठी

अंगावर उठणार्या पित्ताच्या गाठी ही त्वचेची ऍलर्जी आहे ज्यामध्ये त्वचेवर लाल पुरळ दिसू लागतात. असे होण्याचे कोणतेही कारण असू शकते जसे की खाण्याच्या सवयींमध्ये गडबड झाल्यामुळे ही समस्या उद्भवू शकते, औषधाच्या ऍलर्जीमुळे पोळ्या होऊ शकतात. याशिवाय अति थंडी, उष्णता किंवा सूर्यप्रकाशामुळे त्वचेची ऍलर्जी होऊ शकते. या त्वचेच्या ऍलर्जीमुळे, एखाद्या व्यक्तीला तीव्र खाज सुटते. खाज इतकी तीव्र असते की विशिष्ट परिस्थितीनंतर ती असह्य होते. खाज आटोक्यात आणली नाही तर ती आणखी वाढू शकते. अशा परिस्थितीत घरगुती उपायांची मदत घेणे महत्त्वाचे आहे. यासाठी कच्चे दूध वापरले जाऊ शकते. त्वचारोग तज्ञाकडे जाऊन संपूर्ण उपचार करून घेतले तर बरे होईल.

दमट उष्णतेने ऍलर्जीचे प्रमाण वाढते. काहींना त्वचेची ऍलर्जी असते तर काहींना खाद्यपदार्थांची ऍलर्जी असते. धुळीची ॲलर्जी आहे असे अनेकांना तुम्ही म्हणताना ऐकले असेल. ओलसर खोलीत प्रवेश करताच अनेकांना शिंका येऊ लागतात. काही लोकांना बल्बवर फिरणाऱ्या कीटकांची तर काहींना झुरळांची ऍलर्जी असते. घरात कुठेतरी झुरळ दिसताच तुमच्या शरीरात एक वेगळीच प्रतिक्रिया उमटते. बरेच लोक लोकर आणि रबरचे हातमोजे बनवलेले स्वेटर घालत नाहीत कारण त्यांना त्यांची ऍलर्जी असते. अनेकांना फुगा धरताच ॲलर्जी होऊ लागते. त्याची प्रतिक्रिया देखील लगेच दिसून येते - नाक वाहणे, शिंका येणे, खोकला. ऍलर्जी टाळण्यासाठी लोक ऍन्टी-एलर्जिक औषधे घेतात, परंतु यामुळे एक समस्या कमी होते आणि दुसरी वाढते.

तुम्हाला ऍलर्जी आहे हे कसे कळेल?

बहुतेक लोकांना हे समजत नाही की त्यांना ऍलर्जी आहे. नाकात पाणी येणे किंवा बंद होणे, डोळे सुजणे किंवा पाणी येणे, शिंका येणे किंवा खोकणे हे इतर कारणांमुळे देखील असू शकते. त्वचेवर पुरळ येण्याचा अर्थ असा नाही की ॲलर्जी आहे. आपण ज्याला ऍलर्जी समजतो ती ऍलर्जी असू शकत नाही. कधीकधी ही संसर्गाची लक्षणे असतात. बॅक्टेरिया किंवा व्हायरसने संक्रमित होऊ शकते. तोच पॅटर्न पुन्हा पुन्हा दिसला तर ती ऍलर्जी असू शकते. जर तुम्हाला असे वाटत असेल की काही खाल्ल्यानंतर तुम्हाला अस्वस्थ वाटते, चक्कर येते, घाम येतो आणि हे पुन्हा पुन्हा होत असेल तर ते ऍलर्जीचे लक्षण असू शकते.

अन्नपदार्थांवर नजर टाकली तर काहींना अंड्यांची तर काहींना मशरूमची ॲलर्जी असते. अनेकांना वांगी आणि सिमला मिरचीचीही ॲलर्जी असते. अशा परिस्थितीत या गोष्टी खाल्ल्याने अशा समस्या निर्माण होत असल्याचे डॉक्टरांना दाखवावे. जर समस्या मोठी असेल तर डॉक्टर ऍन्टी-एलर्जिक औषधे लिहून देतात.

ज्यांना गंभीर ऍलर्जी आहे असे अनेक लोक त्यांच्यासोबत एक ओळखपत्र ठेवतात ज्यामध्ये त्यांना कोणते अँटी-एलर्जिक औषध दिले जात आहे आणि कोणत्या गोष्टी अन्नात दिल्या जात नाहीत असे लिहिलेले असते. हे केवळ खबरदारीसाठी आहे जेणेकरून एखाद्याला आपत्कालीन परिस्थितीत कोणत्याही मोठ्या समस्येचा सामना करावा लागू नये. जर तुम्हाला दमा असेल तर तुम्ही अँटी-ॲलर्जिक औषधे टाळावीत. दम्यासाठी केवळ धुळीचे कण किंवा प्रदूषण जबाबदार नसून हा आजार इतर कारणांमुळेही होऊ शकतो. व्हायरल इन्फेक्शन, हवामान, ॲलर्जीची औषधे, तणाव या गोष्टींमुळेही दमा होतो. जर तुम्हाला दमा किंवा श्वसनाचे आजार असतील तर तुम्ही अँटी-ॲलर्जिक औषधे घेणे टाळावे.

मल्टी व्हिटॅमिन इंजेक्शन्स घेतल्याने देखील ऍलर्जी होऊ शकते

शरीर निरोगी ठेवण्यासाठी अनेकजण मल्टी व्हिटॅमिन गोळ्या घेतात. जेव्हा शरीरात व्हिटॅमिन बी 12 ची तीव्र कमतरता असते किंवा एखाद्याला ॲनिमियाचा त्रास होतो तेव्हा डॉक्टर मल्टी-व्हिटॅमिन इंजेक्शन देखील देतात. या इंजेक्शन्समध्ये सायनोकोबालामिन किंवा हायड्रॉक्सोकोबालामीनच्या स्वरूपात व्हिटॅमिन बी 12 असते. ही इंजेक्शन्स दोन आठवडे दिली जाऊ शकतात. व्हिटॅमिन बी 12 चेतापेशी, मेंदू आणि लाल रक्तपेशींच्या योग्य कार्यासाठी खूप महत्वाचे आहे.

लक्षात ठेवा की मल्टी व्हिटॅमिनच्या या इंजेक्शन्समुळे ऍलर्जी होऊ शकते. प्रकृती गंभीर नसल्यास इंजेक्शनऐवजी मल्टी व्हिटॅमिनच्या गोळ्या दिल्या जाऊ शकतात. गोळ्या पोटात शोषल्या जातात, परंतु इंजेक्शनमध्ये असलेले औषध थेट रक्तवाहिन्यांमध्ये जाते. त्यामुळे ॲलर्जी होऊ शकते.

सारांश

ऍलर्जी झाल्यास काहीही खाणे टाळू नये. असे कोणतेही अन्न नाही की ज्यावरून थेट कळू शकेल की त्यामुळे ऍलर्जी होते. एकाच कुटुंबात, एखाद्याला मशरूम करीपासून ऍलर्जी असू शकत नाही, तर इतरांना असू शकते. म्हणून, ऍलर्जीबद्दल काळजी करण्याची गरज नाही. तुम्ही सर्व पदार्थ खा. काही खाल्ल्यानंतर तुम्हाला ऍलर्जीचा वारंवार नमुना दिसल्यास, डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. यानंतरच अँटी-एलर्जिक औषधे घ्या. अँटी-ॲलर्जिक औषधे नियमितपणे घेतल्याने शरीरात नेहमी सुस्ती येऊ शकते. नेहमी थकवा जाणवेल. वाहन चालवताना एकाग्रता साधता येणार नाही. याचा थेट परिणाम मेंदूवर होतो. जास्त डोस घेतल्याने स्थिती बिघडू शकते. जे लोक अँटी-एलर्जिक औषधांचा उच्च डोस घेतात त्यांच्यासाठी कारखान्यात काम करणे धोकादायक आहे कारण ते कधीही झोपू शकतात. वाहन चालवणारे लोक अपघाताचे बळी ठरू शकतात.

कृपया लक्षात असू द्या

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. वाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती. येथे दिलेली माहिती धार्मिक श्रद्धा आणि लोकश्रद्धेवर आधारित आहे, याला कोणताही शास्त्रीय पुरावा नाही. सर्वसामान्यांची आवड लक्षात घेऊन ती येथे सादर केली आहे.