जंक फूड आरोग्यास धोका | मुलांच्या आहारावर त्यांच्या आरोग्याची गुणवत्ता अवलंबून असते | जंक फूड, कोल्ड्रिंग यामुळे लठ्ठ गटातील मुलांचे प्रमाण वाढत आहे | फास्ट फूडला जंक फूड असेही म्हटले जाते | जंक फूडमध्ये कॅलरीज आणि अतिरिक्त साखर खूप जास्त प्रमाणात असते | फास्ट फूडमुळे टायफॉइड,कॉलरा आणि कावीळीसारखे आजारही पसरू शकतात

जंक फूड

 

जंक फूड आरोग्यास धोका

बरेच लोक आवडीने पिझ्झा आणि बर्गर खाताना दिसतात. मात्र हे जंक फूड आरोग्यासाठी धोकादायक ठरत आहे. जंक फूडच्या अति सेवनामुळे मधुमेह तसेच हृदयविकाराचा धोका वाढतो. आजच्या काळात बऱ्याच लोकांचे बाहेरचे अन्न खाण्याचे प्रमाण वाढले आहे. प्रत्येक गल्लीत, रस्त्यावर जागोजागी रेस्टॉरंट्स किंवा फास्ट फूड जॉईंट्स दिसतात. याच फास्ट फूडला जंक फूड असेही म्हटले जाते. पिझ्झा, बर्ग, पॅटीस, पेस्ट्री, कुकीज, मोमोज, चाऊमीन आणि अशा अनेक पदार्थांचा जंक फूडमध्ये समावेश होतो. तर सोडा, कोल्ड्रिंक, एनर्जी ड्रिंक यांनाही जंक फूड किंवा ड्रिंक म्हटले जाते. चटपटीत चव असणाऱ्या या पदार्थांची लोकप्रियता वाढतच चालली आहे. हे पदार्थ एकदा, कधीतरी खाणं ठीक असतं. मात्र तुम्हाला त्याची सवय लागली असेल, तुम्ही या पदार्थांचे नियमितपणे सेवन करत असल्यास तब्येतीच्या आणि आरोग्याच्या दृष्टीने ते अतिशय घातक असते.

फास्ट फूड आरोग्यासाठी का धोकादायक?

हेल्थलाइनच्या अहवालानुसार, फास्ट फूड अथवा जंक फूडमध्ये कॅलरीज आणि अतिरिक्त साखर खूप जास्त प्रमाणात असते आणि पौष्टिक तत्व नगण्य असतात. फास्ट फूडमध्ये ट्रान्स फॅट असतात, जे शरीरासाठी नुकसानकारक असतात. जास्त फॅट, साखर आणि अतिरिक्त मीठ या कॉम्बिनेशनमुळे फास्ट फूड चविष्ट तर बनते. पण ते खाल्यामुळे आपल्या शरीराच्या कार्यक्षमतेवर वाईट परिणाम होतो. या तीन पदार्थांमुळे कार्डिओव्हॅस्क्युलर सिस्टिमवर दबाव पडतो आणि लोकं आजारी पडतात. पावसाळ्याच्या दिवसांत स्वच्छतेची नीट काळजी न घेतल्यास फास्ट फूडमुळे टायफॉइड,कॉलरा आणि कावीळीसारखे आजारही पसरू शकतात.

फास्ट फूड या आजारांचा वाढवितो धोका

अनेक अभ्यासांमधून हे निष्कर्ष निघाले आहेत की, फास्ट फूडमधील ट्रान्स फॅटमुळे रक्तातील बॅड कोलेस्ट्रॉलची पातळी वाढते आणि गुड कॉलेस्ट्रॉलची पातळी कमी होते. यामुळे टाईप 2 मधुमेह आणि हृदयविकाराचा धोका वाढतो. आहारात मीठाचे प्रमाण वाढल्यामुळे उच्च रक्तदाबाचा त्रासही होऊ शकतो. फास्ट फूड अथवा जंक फूडमध्ये कॅलरीजचे प्रमाणही जास्त असते, ज्यामुळे लोकांचे वजन वाढते आणि त्यांना जाडेपणाची समस्या भेडसावते. त्यामुळे अस्थमा आणि श्वसनासंबंधित इतर आजार होण्याचा धोकाही वाढतो.

फास्ट फूडमुळे मेंदूवरही होतो गंभीर परिणाम –

फास्ट फूड खाल्यामुळे तुमची भूक काही काळासाठी भागते. मात्र बराच काळ फास्ट फूडचे सेवन करणे धोकादायक असते. ज्या व्यक्ती फास्ट फूड आणि प्रोसेस्ड पेस्ट्री खातात, त्यांना डिप्रेशनचा त्रास होण्याची शक्यता इतरांपेक्षा 51 टक्के अधिक असते. जंक फूडमधील हानिकारक घटकांमुळे तुमच्या प्रजनन क्षमतेवरही परिणाम होऊ शकतो. तर नुकत्याच जाहीर झालेल्या एका अभ्यासातून अशी माहिती समोर आली आहे की, फास्ट फूडमधील रसायनांमुळे शरीरारीतल हार्मोन्सच्या कार्यक्षमतेवर गंभीर परिणाम होतो आणि पुनरुत्पादन क्षमता कमी होते. फास्ट फूडच्या सेवनामुळे मेंदूवरही परिणाम होऊ शकतो.

जर तुम्हाला जंक फूड वारंवार खावेसे वाटत असेल तर त्यावर अशा प्रकारे नियंत्रण ठेवा, तुम्ही आजारांपासून सुरक्षित राहाल.

जाणून घ्या जंक फूडपासून मुक्त होण्याचे उपाय-

पाणी प्या

जेवण करण्यापूर्वी पाणी पिण्याची सवय लावा. हे तुमची लालसा कमी करेल आणि वजन कमी करण्यास देखील मदत करेल. जर तुम्हाला कधी काही खास जंक फूड खावेसे वाटत असेल तर एक मोठा ग्लास पाणी प्या आणि काही मिनिटे थांबा. काही काळानंतर तुम्हाला कळेल की तुमची लालसा संपली आहे. जास्त पाणी प्यायल्याने तुमची लालसा दूर होईल आणि तुम्हाला त्याचे अनेक आरोग्य फायदेही मिळतील.

अधिक प्रथिने खा

अधिक प्रथिने खाल्ल्याने तुमची अधिकाधिक खाण्याची इच्छा कमी होते आणि तुम्हाला लवकर भूक लागण्यापासून देखील प्रतिबंध होतो. याचा फायदा असा आहे की तुम्ही तुमची भूक काही काळ नियंत्रणात ठेवू शकता. यामुळे मध्यरात्री उठून स्नॅक्स खाण्याची सवयही कमी होते.

तुमच्या जेवणाचे नियोजन करा

शक्य असल्यास, संपूर्ण दिवसासाठी आपल्या जेवणाची योजना करा आणि येत्या आठवड्यासाठी आपल्या जेवणाची आगाऊ योजना करा. याचा फायदा असा होईल की जेव्हाही तुम्हाला जेवायला आवडेल तेव्हा तुम्हाला विचार करायला वेळ मिळणार नाही आणि तुम्ही तुमच्या प्लॅनिंगनुसार तुमची भुकेची समस्या सोडवू शकता.

जास्त वेळ उपाशी राहू नका

स्वतःला जास्त वेळ उपाशी ठेवू नका. यामुळे तुमची लालसा कमी होईल. भूक हे तुमच्या लालसेमागचे सर्वात मोठे कारण आहे. त्यामुळे तृष्णा टाळण्यासाठी ठराविक अंतराने काहीतरी खात राहा. तुमच्यासोबत हेल्दी स्नॅक्स ठेवा. दीर्घकाळ उपाशी राहण्याची सवय सोडून द्या.

पालकाचा रस

पालकाचा रस सेवन करा. पालकाच्या पानांपासून बनवलेला हा बाजारातील नवीन सप्लिमेंट आहे. हे पचनासही मदत करते. यामुळे शरीरातील हार्मोन्स वाढतात जे भूक कमी करण्यास मदत करतात.

घातक मेदयुक्त प्रक्रिया पदार्थ: जंक फूड व तळलेले खाद्यपदार्थ

फ्रेंच फ्राइझ, समोसा, वडे, फ्राईड चिकन इत्यादींमध्ये मोठ्या प्रमाणात मेद असल्यामुळे लहान वयात मुलांना लठ्ठपणा व हृदयाशी संबंधित आजार होण्याचा धोका निर्माण होतो.

सोडा (कोल्ड ड्रिंक्स)

सोड्यामध्ये नेहमीच्या प्रमाणापेक्षा अधिक साखर असते डाएट सोडा तर शरीराला अत्यंत घातक असतो. अधिक प्रमाणात साखरेचे सेवन केल्याने काही तासांसाठी रोग प्रतिकारक शक्ती कमी होते त्यामुळे या काळात संसर्ग होण्याचा धोका वाढतो. सोड्यामुळे शरीरातील कॅल्शियम व मॅग्नेशियम सारख्या महत्त्वाच्या खनिजांचे प्रमाण कमी होते.

लाल मांस

लाल मांसामध्ये काही पौष्टिकमूल्य असली तरी त्यामध्ये मेद अधिक प्रमाणात असते, त्यामुळे शरीरात अतिरिक्त चरबी वाढते आणि जळजळ होते. तसेच त्यामधील विशिष्ट शर्करेमुळे हे प्रमाण वाढते.

प्रक्रिया केलेले खाद्यपदार्थ

मूलभूत पौष्टिकमूल्यांचा आभाव आणि घातक रसायनांचा समावेश असलेल्या प्रक्रिया केलेल्या खाद्यपदार्थाचे अधिक प्रमाणात सेवन केल्यामुळे हळूहळू रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होते. अन्नपदार्थांवर जेवढी जास्त प्रक्रिया करावी तेवढेच त्या अन्नाचे पोषणमूल्य कमी होते.

रिफाईन केलेले धान्य

व्हाईट ब्रेड, व्हाईट पास्ता, पाव, बन्स असे पदार्थ रिफाईन केलेल्या पिठापासून तयार केले जातात.यामध्ये महत्त्वाच्या पौष्टिक मूल्यांचा विशेषत: व्हीट ब्रान फायबरचा अभाव असतो. हे पदार्थ तयार करताना सर्व फायबर निघून जाते आणि फक्त स्टार्च आणि काही प्रमाणात पौष्टिक मूल्य राहतात. अशा पदार्थांच्या सेवनामुळे वजन वाढण्यासोबतच बद्धकोष्ठतेचा देखील त्रास होतो त्यामुळे अशा प्रकारच्या पदार्थाचं कमी प्रमाणात सेवन करावे.

साखर

साखरेच्या अधिक सेवनाने अतिरिक्त कॅलरीज साचून राहतात, ज्यामुळे वजन वाढून लठ्ठपणा उद्भवतो तसेच यामुळे रोग प्रतिकारकशक्ती कमकुवत होऊ शकते. विविध प्रकारच्या प्रक्रियायुक्त फळांच्या ज्यूसेसमध्ये डेक्स्ट्रोज, माल्टोज, फ्रुक्टोज आणि रासायनिक रंग यांचे प्रमाण जास्त व नैसर्गिक फळ रसाचे प्रमाण कमी असते त्यामुळे अशी पेय रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढवतात आणि मधुमेहासारखे घातक आजार जडतात.

वनस्पती /तूप /लोणी

चरबी, तेल आणि तूप लोणी यांमध्ये उच्च ऊर्जा असते आणि ते परिपूर्णता देतात परंतु तेल व तूप वनस्पती यांचा अतिरिक्त वापर टाळावा. विविध प्रकारच्या जंक व फास्ट फुड्समध्ये तेल व वनस्पती तूप यांचा पुनर्वापर होतो तसेच त्यांचा अतिरिक्त उष्मांक, चरबी आणि कोलेस्टेरॉल तसेच ट्रायग्लीसराईड म्हणजेच घातक लिपीड्स (चरबीचे) प्रमाण वाढवतात. अतिप्रमाणातील चरबी ही लठ्ठपणा, हृदयरोग, पक्षाघात आणि कर्करोग यांचा धोका वाढवते.

जंक फूड बनवते शरीराला रोगांचे घर

थकवा-

जंक फूडमुळे तुमची भूक कमी होते पण त्यात आवश्यक प्रथिने आणि कर्बोदके नसतात, ज्यामुळे शरीराला ऊर्जा मिळते. नेहमी जंक फूड खाल्ल्याने तुमच्या शरीरातील ऊर्जा कमी होते आणि परिणामी तुम्हाला थकवा जाणवू लागतो.

नैराश्य-

किशोरवयीन मुलांमध्ये जंक फूड खाण्याचा ट्रेंड खूप जास्त आहे. त्यामुळे त्यांच्या शरीरातील हार्मोनल संतुलन बिघडते. परिणामी, निसर्गात बदल आणि वारंवार मूड स्विंग होतात. पण हेल्दी फूड खाल्ल्याने हार्मोन्सचे संतुलन व्यवस्थित राहते. शरीराला आवश्यक पोषण तर मिळतेच शिवाय डिप्रेशन वगैरेची समस्याही होत नाही.

आंबटपणा -

जंक फूड खाल्ल्याने पचनशक्ती कमकुवत होते आणि पोट बिघडण्याची समस्या दैनंदिन जीवनाचा एक भाग बनते. कारण जंक फूड त्याच तेलात पुन्हा पुन्हा तळले जाते. हे तेल पोटात जमा होते आणि त्यात फायबरचे प्रमाण शून्य असल्याने ते पचायला जड जाते.

रक्त-शगुर-

जंक फूडमध्ये परिष्कृत साखर जास्त प्रमाणात असते ज्यामुळे चयापचय दर कमी होतो. जंक फूडमुळे कार्बोहायड्रेट आणि प्रोटीनची पातळी कमी होते, परिणामी भूक वाढते आणि लोक जास्त जंक फूड खातात.

मेंदू -

अलीकडील संशोधनात असे दिसून आले आहे की जंक फूड खाल्ल्याने मेंदूतील निरोगी चरबीची जागा खराब चरबीने घेतली जाते, ज्यामुळे मेंदूच्या सामान्य कार्यामध्ये व्यत्यय येतो.

हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग-

जंक फूड खाल्ल्याने हृदयविकाराचा धोका वाढतो कारण जंक फूडमध्ये कोलेस्ट्रॉल आणि ट्रायग्लिसराइड्स मुबलक प्रमाणात असतात.त्यामुळे लठ्ठपणा वाढण्याचा धोका वाढतो.

यकृताचे कार्य -

यामध्ये असलेली ट्रान्स फॅट लिव्हरमध्ये जमा होते, परिणामी यकृताचे सामान्य कार्य बाधित होते.

टाइप-२ मधुमेह-

जेव्हा तुम्ही निरोगी अन्न खाता तेव्हा शरीराला ग्लुकोज मिळते जे इंसुलिन नियंत्रित करते. परंतु जेव्हा चयापचय पातळीवर परिणाम होतो तेव्हा शरीर इन्सुलिनचा योग्य वापर करू शकत नाही आणि परिणामी मधुमेहाचा धोका वाढतो.

कर्करोग-

अलीकडील संशोधनात असे दिसून आले आहे की साखर आणि चरबीयुक्त पदार्थ खाल्ल्याने कर्करोगाचा धोका वाढतो.

सारांश

बदलत्या जीवनशैलीमुळे तरुणांचे आरोग्य बिघडत चाललेले दिसून येत आहे. लहान शाळकरी मुले, तरुण आणि स्त्रिया तसेच प्रौढांमध्ये देखील फास्टफूड व जंकफूडचे घातक परिणाम दिसून येतात. काही वर्षांपासून वडा पाव, समोसा, डॉगनट, पिझ्झा, बर्गर, रोल, रॅप, फ्रँकीज, फ्रेंच फ्राय इत्यादी जंक फूड्सने प्रत्येक शहरातील प्रत्येक कोनाड्यात, कँटीन, रेस्टॉरंट, मॉल इत्यादींमध्ये महत्त्वाचे स्थान निर्माण केले आहे. या दिशेने लोकांची इच्छा दिवसेंदिवस वाढत आहे. याला जंक का म्हणतात याचा विचार केला आहे का? रद्दी या शब्दाचा अर्थ असा होतो की ज्याचा उपयोग नाही. दुसरीकडे, हेल्दी फूड पदार्थ केवळ पौष्टिकतेने परिपूर्ण नसतात तर चविष्ट देखील असतात. अतिरिक्त जंक फूड खाल्ल्याने तुम्हाला अनेक आजार तर होतातच पण लठ्ठपणामुळे तुमच्या सुंदर शरीराचा आकारही बदलतो. शाळा महाविद्यालयातील विद्यार्थी जंक फूड खातात, मुलांच्या आहारावर त्यांच्या आरोग्याची गुणवत्ता अवलंबून असते. जंक फूड, कोल्ड्रिंग यामुळे लठ्ठ गटातील मुलांचे प्रमाण वाढत आहे.

कृपया लक्षात असू द्या

वरील लेखातील सर्व माहिती इंटरनेटच्या माध्यमातुन विविध वेबसाईट वरून संकलित केलेली आहे. विषयाला अनुसरून हि माहिती आवश्यक ते फेरबदल करून आपणा समोर प्रस्तुत केलेली आहे. संकलनकर्ता याच्या सत्यतेची कोणतीही जवाबदारी घेत नाही तसेच यामध्ये मांडलेले मुद्दे आणि माहिती या बद्दल १००% खात्री देऊ शकत नाही. वाचकांनी वाचनाचा आनंद घ्यावा हि विनंती. येथे दिलेली माहिती धार्मिक श्रद्धा आणि लोकश्रद्धेवर आधारित आहे, याला कोणताही शास्त्रीय पुरावा नाही. सर्वसामान्यांची आवड लक्षात घेऊन ती येथे सादर केली आहे.